Success and proactivity in the professional career in the perceptions of young people

Introduction. Adopting a proactive approach to one’s career is now becoming a necessary condition for the effective planning, monitoring, and managing of one’s own professional future, and thus increasing the chances of success in the flexible labour market. These issues become especially cognitively interesting in the case of young people who are about to actively participate in their space. Aim. The aim of the article is to answer the question: how do young people who are in the education system, and are preparing to enter the labour market, perceive their chances of success in their career and what factors determine it? Materials and methods. The text presents the results of two studies conducted among adolescents. The sample consisted of university students (N=354) and people studying in vocational schools (N=697). The relationship between proactivity (as measured by the scale of proactive behaviour in a career by Augustyn Bańka) and the characteristics of individuals was diagnosed using specific statistical analysis procedures (Spearman’s rank correlation coefficient, V-Cramer coefficient, chi-square test, Student’s t-test, one-way ANOVA). Results. The collected empirical material indicates statistically significant relationships between individual features and socio-cultural and contextual factors that shape the professional behaviour of young people. Among other things, a correlation was found between proactivity and gender, educational achievement, self-esteem, sense of effectiveness, quality of interpersonal relations, identity style, and the assessment of the chances of success in a career, and it was shown that the perception of professional success in subjective terms prevails in the examined young people. Conclusion. Proactive behaviour increases the entity’s chances of success in a professional career, and recognizing the factors that determine it becomes crucial in the context of preparing young people to enter the labour market.

Wprowadzenie. Przyjęcie proaktywnego podejścia do własnej kariery staje się obecnie niezbędnym warunkiem skutecznego planowania, monitorowania i zarządzania własną przyszłością zawodową, a tym samym zwiększania szans na sukces w przestrzeni elastycznego rynku pracy. Problematyka ta staje się szczególnie frapująca poznawczo w przypadku młodzieży, która przymierza się do aktywnej partycypacji w jego przestrzeni. Cel. Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób młodzież, będąca w systemie edukacji i przygotowująca się do wejścia na rynek pracy, postrzega swoje szanse na sukces w karierze i jakie czynniki go determinują. Materiały i metody. W tekście przedstawiono wyniki dwóch badań przeprowadzonych wśród młodzieży. Próba składała się ze studentów uczelni wyższych (N=354) oraz osób uczących się w szkołach zawodowych (N=697). Rozpoznano związek pomiędzy proaktywnością (mierzoną skalą zachowań proaktywnych w karierze autorstwa Augustyna Bańki) a cechami jednostek, stosując określone procedury analizy statystycznej (współczynnik korelacji rangowej Spearmana, współczynnik V-Cramera, test chi-kwadrat, test t-Studenta, jednoczynnikowa analiza wariancji ANOVA). Wyniki. Zgromadzony materiał empiryczny wskazuje na istotne statystycznie powiązania między cechami jednostkowymi a czynnikami społeczno-kulturowymi i kontekstowymi, które kształtują zachowania zawodowe młodzieży. Stwierdzono między innymi zależność pomiędzy proaktywnością a płcią, osiągnięciami edukacyjnymi, samooceną, poczuciem skuteczności, jakością relacji interpersonalnych, stylem tożsamości i oceną szans na odniesienie sukcesu w karierze oraz wykazano, iż u badanej młodzieży przeważa postrzeganie sukcesu zawodowego w kategoriach subiektywnych. Wnioski. Zachowania proaktywne zwiększają szanse podmiotu na odniesienie sukcesu w karierze zawodowej, zaś rozpoznanie czynników, które je determinują staje się kluczowe w konteście przygotowywania młodzieży do wejścia na rynek pracy.