„Rozeznawanie duchów” (διάκρισις) według św. Doroteusza z Gazy (505–560/580)

Opis ojcostwa duchowego z jego naczelną władzą „rozeznawania duchów”, jaki znajdujemy w tekstach św. Doroteusza z monasteru Thawatha pod Gazą, nie prowadził do absolutyzowania tej ascetycznej władzy. Przewodnictwo duchowe ojca nie znosiło odpowiedzialności indywidualnego ucznia. Duchowa władza rozeznawania reprezentowana przez ojca duchowego winna dopomóc uczniowi we właściwym kształtowaniu sumienia i wspomagać go w samym procesie rozpoznawania tego, co się Bogu podoba. Rady ojca duchowego, jakie następowały po „ujawnianiu myśli” przez ucznia, miały pomóc temu uczniowi w stanowczym odrzuceniu złych myśli. Poprzez stopniowe wyrzekanie się własnej woli, oparte na duchowym posłuszeństwie ojcu duchowemu jako przewodnikowi w wierze, mnisi z Thawatha stopniowo wyrywali się spod władzy namiętności. Znamienne są również warunki postulowane przez Doroteusza jako konieczne dla samego rozeznawania: łagodność i pokora, odrzucenie postawy samousprawiedliwienia się i przyjęcie skruchy oraz ustawiczna walka z namiętnościami. Postawy te winny się kształtować nie tylko u mnichów, ale i u każdego, kto „przez najpokorniejsze życie stara się jednoczyć z Bogiem”.

Description of spiritual fatherhood with its supreme authority of “discernment of spirits”, which we find in the texts of St. Dorotheus of the Thawath monastery at Gaza did not lead to the absolutization of this ascetic power. Father’s spiritual guidance did not bear the responsibility of the individual student. The spiritual power of discernment represented by the spiritual father should help the student shape his conscience properly and support him in the process of recognizing what he pleases. The spiritual father’s advice that followed the student’s “disclosure of thoughts” was to help the latter firmly reject bad thoughts. By gradually renouncing their own will, based on spiritual obedience to the spiritual father as a guide in faith, the monks of Thawatha gradually broke free from the power of passion. The conditions postulated by Dorotheus as necessary for the discernment itself are also significant: gentleness and humility, rejection of the attitude of justification and acceptance of repentance, and the constant fight against passions. These attitudes should be shaped in monks, but also in everyone who “tries to unite with God through humble life”.