Studium zaangażowania młodzieży ze spektrum autyzmu na rzecz poprawy własnej sytuacji edukacyjnej

Wprowadzenie. Zgodnie z modelem kulturowym niepełnosprawności osoby ze spektrum autyzmu mają swoją kulturę. Jej przedstawiciele uważają, że wszystkie objawy zaburzeń autystycznych, które model medyczny uznaje za patologię, mogą być reinterpretowane jako naturalne różnice, odmienny (a nie patologiczny) wzorzec rozwojowy. Autyzm wpływa na sposób, w jaki osoby jedzą, ubierają się, pracują, spędzają swój wolny czas, rozumieją świat, komunikują się itd. Rola, jaką powinien pełnić nauczyciel osoby z autyzmem, jest podobna do pełnionej przez międzykulturowego tłumacza: to ktoś, kto rozumie obie kultury i jest w stanie tłumaczyć zasady i oczekiwania środowiska nieautystycznego osobie z autyzmem. Tymczasem w polskiej szkole większość uwagi skoncentrowana jest na deficytach dziecka, organizacji różnych form pomocy oraz próbach dostosowania nietypowych uczniów do środowiska szkolnego skrojonego na miarę dzieci typowych. Takie postrzeganie uczniów z różnymi potrzebami skłania do działań mających na celu usprawnianie i niwelowanie owych cech wyróżniających – de facto „eliminację kultury”. Sytuacja edukacyjna dzieci i młodzieży z autyzmem nie jest korzystna. Doświadczają oni dyskryminacji oraz społecznego i kulturowego wykluczenia zarówno w szkołach „specjalnych”, jak i „głównego nurtu”. Cel. Celem artykułu jest zaprezentowanie zaangażowania młodzieży ze spektrum autyzmu na rzecz poprawy własnej sytuacji edukacyjnej. Metody. W badaniu posłużyłam się metodą jakościowego studium przypadku, gdzie konkretny przypadek, jakim jest Klub Świadomej Młodzieży, posłużył pogłębieniu wiedzy o unikatowym zjawisku zaangażowania społecznego młodych osób ze spektrum autyzmu.

Introduction. According to the cultural model of disability, people on the autism spectrum have their own culture. Its representatives believe that all symptoms of autistic disorders, which the medical model considers pathology, may be reinterpreted as natural differences, a different (not pathological) developmental pattern. Autism affects ways people think, eat, dress, work, spend leisure time, understand natural phenomena etc. The role that a teacher of a person with autism should play is similar to that of a cross-cultural interpreter: someone who understands both cultures and is able to translate the expectations and rules of the non-autistic environment to a person with autism. Meanwhile, in the Polish school, most of the attention is focused on the child’s deficits, the organization of various forms of assistance, and attempts to adapt atypical students to a school environment tailored for typical children. Such a perception of students with different needs prompts actions aimed at improving and leveling these characteristics that distinguish them – de facto “elimination of culture”. The educational situation for children and youth with autism is not favorable. They experience discrimination, and social and cultural exclusion, in both “special” and “mainstream” schools. Aim. The aim of this paper is to present the involvement of young self-advocates to improve their own situation in the educational environment. Methods. In this research, I used a qualitative case study method where a specific case such as the Klub Świadomej Młodzieży served to deepen our understanding of the unique phenomenon of social engagement for young people on the autism spectrum.