Interesy, ekonomia i emancypacja. O powrocie pedagogiki krytycznej do zagadnień społeczno-ekonomicznych i pojęciu interwencji

Zasadniczym celem tego artykułu jest przedstawienie koncepcji interwencji pedagogiczno-politycznej wypracowywanej przez Paulo Freirego i osoby skupione wokół Instytutu Freirego w São Paulo. Kluczową cechą tej koncepcji jest skoncentrowanie się na kwestii interesów, ze szczególnym uwzględnieniem interesów klasowych, co jest warunkiem koniecznym możliwości działań pedagogicznych skierowanych przeciwko biedzie i wykluczeniu. Uwzględnienie kwestii klasowej z jednej strony jest traktowane w tym artykule jako sposób na uniknięcie impasu, wynikającego z inspirowanego postmodernistycznymi odmianami edukacji fetyszyzowania krytyki, a z drugiej jako trafną teoretyczną postawę wobec praktycznych problemów generowanych przez późny kapitalizm.

The article deals with problem of class interests in contemporary critical theory in education. Eradication of social class from social sciences is side effect of postmodern inspirations. Although that kind of attitude is fundamentally critical it also is counterproductive because it brings indifference to question of socio-economic issues. The article aims at presenting return of American radical pedagogy to the notion of social class and class struggle (hooks 2000; McLaren 2000; 2005) inspired by philosophy of brazilian educator Paulo Freire. The second part of the text contains presentation of P. Freire’s (1975; 1992; 1998; 2000; 2001; Scocuglia 2005; Streck 2009). thought evolution from neutral to class-focused perspective in emancipatory education and then from emancipatory towards hegemony paradigm in the politics of education. In the end the concept of the intervention is considered as the way out from impasse of critical theory of education to the radical and revolutionary praxis engaged in social change for social justice.