Delegalizacja partii politycznych jako instrument bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Analiza na przykładzie Niemiec

Zasadniczym celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jaką rolę we współczesnych, stabilnych demokracjach europejskich odgrywa zakaz partii politycznych, czy jego znaczenie jako instrumentu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa uległo ewolucji na przełomie ostatnich dziesięcioleci. Przykład Republiki Federalnej Niemiec, kraju, w którym zakaz partii politycznych umocowany jest w Ustawie Zasadniczej i w którym użyto owego instrumentu w praktyce, pozwolił znaleźć odpowiedź na to pytanie. Analiza ukazała, że uwarunkowania wewnętrzne oraz zewnętrzne państwa przyczyniły się zarówno do ewolucji roli zakazu partii politycznych, jak i do zmiany intensywności jego stosowania. W przeciwieństwie do pierwszych lat powojennych delegalizacja partii na przełomie XX i XXI w. miała przede wszystkim znaczenie symboliczne. Priorytetowa rola zakazu partii politycznych, jakim jest prewencyjna ochrona porządku konstytucyjnego państwa, zeszła na dalszy plan. W artykule zasygnalizowane zostały również dylematy i kontrowersje związane z problematyką delegalizacji partii politycznych.

The major goal of this article is answering the question of what role is played by the ban of political parties in the modern and stable European democracies and whether its signifi cance as an instrument of a state’s internal safety has undergone evolution within the last decades. The example of the Federal Republic of Germany – a country, where the ban of political parties is legally included in the Principal Act and where this ban was used in practice, allowed to fi nd the answer to this question. The analysis has revealed that the internal and external determining conditions of the country were conducive both to the evolution of the role of the ban of political parties as well as to the change of the intensity of its application. Contrary to the fi rst post-war years the meaning of delegalising parties at the turn of the 20th and 21st centuries was chiefl y symbolic. The primary role of banning the political parties, which is the preventive protection of a state constitutional order receded into the background. The article touches also dilemmas and controversions connected  with the problem of delegalising political parties.