Strategiczny rozwój narzędzi polityki migracyjnej UE w obliczu kryzysu migracyjnego

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ewolucji instrumentów polityki migracyjnej UE po 1999 r. i na tej podstawie dokonanie analizy jej skuteczności i estymacji kierunków rozwoju w obliczu kryzysu migracyjnego z 2015 r. Metodologia zastosowana w pracy obejmuje przede wszystkim krytyczną analizę materiałów źródłowych oraz analizę instytucjonalną ujętą w ramy chronologiczne. Dzięki syntezie informacji z dokumentów strategicznych i danych statystycznych możliwe było przestawienie całościowego zasobu narzędzi polityki migracyjnej Unii Europejskiej. Postępująca instytucjonalizacja i mnogość nowych instrumentów powinny prowadzić do profesjonalizacji zarządzania procesami migracyjnymi w państwachczłonkowskich i samej UE, lecz mimo to zasób ten okazał się niewystarczający do opanowania kryzysu migracyjnego. Problemy praktycznego wdrażania przepisów w ramach Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości stały się zaś wyraźnym zwiastunem niestabilności przyjętych rozwiązań, a tym samym problemów w polityce migracyjnej UE. W obliczu dalszego rozwoju napiętej sytuacji migracyjnej wyłaniają się trzy możliwe scenariusze rozwoju polityki migracyjnej: zacieśnienie integracji w celu osiągnięcia skuteczności starych i nowo wprowadzonych narzędzi polityki, rozpad więzi w obliczu partykularnych interesów państw i nacisku ich opinii publicznej, a także zróżnicowanie zaangażowania państw członkowskich w proces integracji.

The purpose of this article is to present the evolution of instruments of the EU migration policy after 1999 and, on this basis, to analyse its effectiveness and estimation of development directions in the face of migration crisis from 2015. The methodology used in the paper includes mainly a critical analysis of source materials and an institutional analysis within the chronological framework. Thanks to the synthesis of information from the EU strategic documents and statistical data it was possible to collect the overall resources of migration policy instruments of the European Union. The progressive institutionalization and new instruments should lead to the professionalization of the management of migration processes in the Member States and the very EU, but despite this, the resources have proved to be insufficient to deal with the migration crisis. Problems of practical implementation of the law in the Area of Freedom, Security and Justice have exposed the instability of the adopted solutions in the EU migration policy. In the face of further development of the tense migration situation three possible scenarios for the development of migration policy emerge: closer integration in order to achieve the effectiveness of old and newly introduced policy tools, the disintegration of ties in the face of vested interests of the Member States and the pressure of their public opinion, as well as the diversification of the involvement of Member States in the process of the European integration.