Wartość świata przyrody w opinii młodych mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej

W niniejszym artykule podejmowane są zagadnienia z zakresu ekofilozofii oraz etyki środowiskowej. W pierwszej części pracy dokonano teoretycznej analizy relacji, jaka wiąże człowieka z przyrodą, a także oceny moralnej działań podejmowanych przez członków społeczeństw i ich wpływu na stan środowiska naturalnego. Wyróżnione zostały również główne koncepcje zarówno ekofilozofii (biocentryzm, antropocentryzm i umiarkowany antropocentryzm) jak i etyki środowiskowej (biocentryzm, antropocentryzm i holizm). Druga część artykułu zawiera analizę danych, jakie zostały zebrane podczas badań socjologicznych zrealizowanych w 2015 roku wśród polskich, słowackich i ukraińskich studentów. W wyniku przeprowadzonych badań można stwierdzić, że respondenci na ogół zdawali sobie sprawę z istniejących w ich społeczeństwach „wartości ekologicznych”. Może o tym świadczyć fakt, iż badani opowiadali się za nadaniem przyrodzie statusu moralnego, choć jednocześnie wykazywali oni tendencję do instrumentalnego jej traktowania. Niewątpliwie przeprowadzone badania uświadomiły jednak respondentom istnienie alternatywnego systemu wartości, który z powodzeniem może być również odnoszony do środowiska przyrodniczego.

This article discusses issues of ecophilosophy and environmental ethics. The first part of the work presents the analysis of the relation which connects a human being with nature, and also a moral assessment of actions undertaken by society members and their impact on the state of natural environment, as well as the main concepts of both ecophilosophy (anthropocentrism, biocentrism and moderate anthropocentrism) and environmental ethics (biocentrism, anthropocentrism and holism). The second part of the article includes analysis of data which were collected during sociological research carried out in 2015 among Polish, Slovak and Ukrainian students. The results of the conducted research show that, as a matter of fact, the respondents were aware of “the ecological values” present in their societies. Perhaps, what proves it, is the fact that the respondents were for giving nature a moral status, but they were simultaneously likely to treat it instrumentally. Undoubtedly, the conducted research made the respondents aware of the existence of an alternative value system, which can be successfully referred to the natural environment.