Samodzielność w świetle koncepcji osobowości autorskiej – perspektywa edukacyjna

W artykule przyjmuję, że samodzielność w aktualnej sytuacji społecznej człowieka staje się coraz bardziej ważną, a wręcz już niezbędną jego cechą. Rozwijanie samodzielności to trudne i całożyciowe zadanie. Ważnym czynnikiem w jego realizacji są procesy edukacji. Jednak analizy i badania praktyk edukacyjnych w tym zakresie wskazują, że często (zbyt często!) działania nauczycieli nie sprzyjają rozwijaniu tej cechy osobowości ucznia, a nawet przeciwdziałają jej ujawnianiu i rozwijaniu, jak też ją blokują, czy wręcz oduczają samodzielności. Możliwości i warunków zmiany tej sytuacji upatruję w procesach konstruowania i dekonstruowania świadomości zawodowej nauczycieli, przebiegających pod wpływem refleksyjnego odnoszenia teorii do swoich działań zawodowych. Przyjmuję, że w tym zakresie szczególnie wartościowa może być teoria osobowości autorskiej Kazimierza Obuchowskiego. Znajduję w niej niezwykle wyraźne i mocne uzasadnienie wartości samodzielności, możliwości, mechanizmów i warunków jej rozwijania w procesach edukacji.

In this article I assume that independence in the current social situation of a human being becomes a more and more important feature, not to say – its essential feature. Developing the independence is a difficult and lifelong task. An important factor of its achievement are educational processes. However, analyses and examinations of educational practices in this regard indicate that often (too often!) teachers’ actions do not conduce to the development of that personality feature of students – on the contrary – they counteract its disclosure and development blocking it and weaning the students from independence. I see the change possibilities and prerequisites in the processes of constructing and deconstructing the teachers’ professional awareness that takes place under the impact of the reflective reference of the theory to one’s own professional actions. I assume that the theory which can be particularly valuable here is Kazimierz Obuchowski’s author’s personality theory. I find in it an extremely clear and strong justification of the values of independence, potential, mechanisms and conditions of its development in educational processes.