Oddalenie powództwa oczywiście bezzasadnego w świetle art. 6 EKPC

Przedmiot badań: Nowelizacją z 4 lipca 2019 r. do Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzono szereg istotnych dla polskiej procedury cywilnej zmian. Jedną z nich jest uregulowana w art. 1911 możliwość oddalenia na posiedzeniu niejawnym przez sąd powództwa w przypadku jego oczywistej bezzasadności. Instytucja ta wywołuje kontrowersje w zakresie urzeczywistniania prawa jednostki do sądu. Na mocy komentowanego przepisu sąd może dokonać oceny wniesionego powództwa w początkowym stadium rozpoznania sprawy, bez podejmowania jakichkolwiek czynności. Z jednej strony zatem przepis ten realizuje postulat usprawnienia postępowania, natomiast z drugiej – w przypadku oddalenia powództwa, a następnie uprawomocnienia się wydanego w tym przedmiocie wyroku, zachodzi res iudicata, która uniemożliwia ponowne dochodzenie przez powoda tego samego roszczenia przeciwko tej samej osobie na drodze sądowej, co pociąga za sobą dotkliwe konsekwencje. Cel badawczy: Zasadniczym celem artykułu jest zbadanie zgodności instytucji oddalenia powództwa oczywiście bezzasadnego z prawem do sądu zagwarantowanym zarówno przez ustawodawcę krajowego, jak i akty prawa europejskiego. Autorka opracowania podda również pod rozwagę, czy Europejski Trybunał Praw Człowieka może stwierdzić naruszenie przez sąd krajowy prawa dostępu do sądu, pomimo analogii instytucji oddalenia powództwa jako oczywiście bezzasadnego oraz instytucji odrzucenia przez ETPC skargi w trybie art. 35 Konwencji. Metoda badawcza: W niniejszym artykule zastosowano metodę językowo-logiczną oraz prawno-porównawczą. Wykorzystując analizę komparatystyczną, ukazano aktualne orzecznictwo ETPC oraz sądów polskich. Wyniki: Instytucja oddalenia powództwa jako oczywiście bezzasadnego niewątpliwie służy przyspieszeniu postępowania cywilnego. Jest również dopuszczalna w świetle praw zagwarantowanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w szczególności jej art. 6, jednak wyłącznie w sytuacji, gdy nie narusza ona istoty prawa do sądu i urzeczywistnia właściwy cel.

Background: The amendment of July 4, 2019 to the Code of Civil Procedure introduces a few changes vital for the Polish civil procedure. One of them is the possibility, regulated in Article 1911, for the court to dismissthe action case it lacks in a closed session in the merit. This institution has generated controversy in terms of exercising the individual’s right to a court. Under the provision in question, the court may evaluate the filed action at the initial stage of hearing the case without taking any action. On the one hand, therefore, this provision achieves a goal of streamlining proceedings, while on the other hand – in the event that a claim is dismissed and a judgment in this regard becomes final, res judicata occurs, which makes it impossible for a plaintiff to pursue the same claim against the same person again in court, which entails severe consequences. Research purpose: The article aims to examine the compatibility of the institution of dismissal of a manifestly unfounded claim with the right to a fair trial guaranteed by both national legislation and acts of European law. The author also discusses whether the European Court of Human Rights may ascertain violation of the right of access to a court by the national court, despite the analogy of the institution of dismissal of the claim as manifestly unfounded and the institution of rejection of the complaint by the ECHR under Art. 35 of the Convention. Methods: In this article linguistic-logical and legal-comparative methods are used. Using the comparative analysis, the current case law of the ECHR and Polish courts is presented. Conclusions: The institution of dismissal of the claim as manifestly unfounded undoubtedly serves to speed up the civil proceedings. It is also admissible in the light of the rights guaranteed by the European Convention on Human Rights, in particular its Art. 6, but only if it does not infringe the essence of the right to a fair trial and fulfills the proper purpose.