Kształcenie nauczycieli do edukacji włączającej w Polsce

Artykuł porusza zarówno teoretyczne, jak i empiryczne zagadnienia związane z edukacją studentów na kierunkach pedagogicznych przygotowujących do pracy w warunkach edukacji włączającej. Część teoretyczna opisuje zmiany, jakie zachodzą w fundamentalnych dla dyscypliny pedagogiki specjalnej obszarach na skutek kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w modelu włączającym: poszerzenie przedmiotu zainteresowań, zunifikowanie metodyk kształcenia, utrata monopolu na wiedzę specjalistyczną. W części badawczej podjęto próbę klasyfikacji ofert specjalności (N=80) dostępnych na kierunkach: pedagogika i pedagogika specjalna polskich uczelni wyższych do jednej z orientacji teoretycznych opisujących kształcenie specjalne: kategoryzacyjnej lub relacyjnej. W analizach wyróżniono trzy kryteria: nazwa specjalności, kwalifikacje, treści programowe. Otrzymane wnioski wskazują, że charakter relacyjny, bliższy filozofii edukacji włączającejzarówno pod względem nazwy, jak i kwalifikacji oraz treści programowych przyjmują specjalności poświęcone edukacji włączającej i integracyjnej, pedagogice rewalidacyjnej lub te łączące specjalności ogólnopedagogiczne ze ściśle specjalistycznymi.

The article focuses on theoretical and empirical issues related to the education of students in pedagogical faculties preparing for work in inclusive education. The theoretical part describes the changes that take place in the special pedagogy scientific field’s areas as a result of the education of students with special educational needs in the inclusive model: broadening the subject of interest, unification of education methodologies, loss of monopoly on specialist knowledge. In the research part an attempt was made to classify offers of specialties (N = 80) available in the following fields: pedagogy and special pedagogy at Polish universities to one of the theoretical orientations describing special education: categorical or relational. Three criteria were distinguished in the analysis: name of the specialization, qualifications, curriculum content. The received conclusions indicate that the relational character, closer to the philosophy of education, in terms of name, qualifications and curricular content, is present on specialties devoted to inclusive and integrative education, revalidation pedagogy or those combining general-pedagogical specializations with strictly specialist ones.