Altruizm w kontekście ekonomicznym – analiza wybranych modeli i badań ekonomii behawioralnej

Celem artykułu jest zarysowanie teorii, a także kierunku i wyników badań dotyczących altruizmu oraz zachowań prospołecznych w ekonomii. W tekście zostały przedstawione podstawowe założenia ekonomii neoklasycznej, według której decydenci są samolubni i racjonalni oraz maksymalizują własną użyteczność, a następnie ekonomii behawioralnej, będącej alternatywnym spojrzeniem na racjonalność jednostek w obliczu wyborów ekonomicznych. Następnie została omówiona metodologia i wyniki badań nad altruizmem w ekonomii eksperymentalnej z użyciem gry ultimatum, gry dyktator oraz gry o dobro publiczne. W końcowej części pracy opisano wybrane postacie funkcji użyteczności proponowane przez ekonomię behawioralną, uwzględniające, że na użyteczność decydentów ekonomicznych nie wpływa wyłącznie ich własne dobro lub majątek, ale także sytuacja i dobrobyt innych.

The aim of this paper is to outline the theory, direction, and results of research on altruism and pro-social behaviour in economics. The text presents the basic assumptions of neoclassical economics, which assumes that decision-makers are selfish, rational and maximize their utility, and then behavioural economics, which is an alternative view of the rationality of individuals when faced with economic choices. The methodology and results of research on altruism in experimental economics using the ultimatum game, the dictator game, and the public good game are then discussed. The final part of the paper describes selected forms of the utility function proposed by behavioural economics, taking into account that the utility of economic decisionmakers is not only affected by their own well-being or wealth, but also by the situation and welfare of others.