Między inwigilacją a uwiedzeniem. Użytkownicy Internetu wobec praktyk gromadzenia i przetwarzania danych

The article concerns social aspects of gathering and processing data recorded on line. Changes in the forms of control enabled by the development of microelectronics and information and telecommunication technologies are the context of the analysis. The specific issues of the social space of the Internet include: possibilities to gather and process data regarding user's behaviour, processes of matching content with individual's profile, threats of spyware, and emergence of the political movement of privacy protection. Additionally, there is a brief review of hitherto empirical research on privacy and digital surveillance.

Artykuł poświęcony jest społecznym aspektom gromadzenia i przetwarzania danych w Internecie, w tym danych osobowych. Analiza tego zjawiska poprzedzona jest omówieniem szerszego kontekstu, jakim są przemiany form kontroli umożliwione przez rozwój mikroelektroniki i technologii teleinformacyjnych. Przedstawiona jest specyfika techniczno-społecznej przestrzeni internetowej i jej charakterystyczne cechy: łatwość gromadzenia i przetwarzania danych o poczynaniach internautów, możliwość dostosowania zawartości do profilu użytkownika, funkcjonowanie oprogramowania szpiegującego [spyware] oraz pojawienie się politycznego ruchu na rzecz obrony prywatności. Praca zawiera także krótki przegląd dotychczasowych badań empirycznych, zarówno zagranicznych, jak i polskich.