Autor podejmuje refleksję na temat ujęcia pozycji rodziny w tych aktach jako fundamentalnych dla społeczeństwa, państwa, wspólnoty i instytucji. Karta Praw Rodziny jako jedyny tego rodzaju dokument prezentuje uniwersalny model, prototypową konstrukcję, wzór, który należy uwzględnić przy podejmowaniu pracy nad prorodzinnym ustawodawstwem i nad opartą na jego fundamencie polityką rodzinną. Podkreślić należy aksjologiczny i etyczny charakter Karty, która odwołuje się do świadomości prawdy o człowieku w kontekście występowania jej w Karcie; przedstawione w Karcie prawa są wyrażone ze świadomością kim jest człowiek. Zarówno w znaczeniu prawnym, jak i moralnym prawa rodziny przedstawiono w Karcie w taki sposób, że w konsekwencji wydobyto z nich i zaakcentowano ich naturalny i uniwersalny charakter. Rodzina w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. nie uzyskała podmiotowości prawnej, lecz jest podmiotem ochrony prawnej, a art. 71 nader ostrożnie gwarantuje, iż państwo w polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny, które nie zostało precyzyjnie dookreślone. Karta akcentując podmiotowość rodziny, jej rangę i wysokie miejsce w hierarchii wartości, jej ważne funkcje społeczne – wyznacza społeczeństwu i państwu stosunek do rodziny odpowiadający wartości rodziny i jej znaczeniu. W Konstytucji RP nie ma żadnego odniesienia ani do jakiejś głębszej prawdy o człowieku, ani o rodzinie. Zaprezentowane w niej podejście do człowieka jest ogólnikowe. Występuje on tu jako człowiek, obywatel, obywatel polski. Używa się zwrotów: każdy, wszyscy, nikt. Nierzadko co prawda pojawia się w Konstytucji RP termin osoba, ale wyłącznie jako synonim terminów jednostka, osobnik. Próżno by szukać definicji rodziny w pozytywnym prawie polskim, tak na poziomie ustawodawstwa zwykłego, jak i na poziomie Konstytucji RP. Można oczywiście znaleźć w Konstytucji RP ślady wpływu Karty w zakresie ujęcia niektórych praw rodziny. W Konstytucji RP stwierdza się, że „przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela”, a obok wolności i praw występują tu również obowiązki, to mają one odniesienia z zasady wyłącznie pragmatyczne. W konsekwencji wolność i obowiązki w Konstytucji RP nie występują w znaczeniu, jakie łączymy z filozoficznym pojmowaniem powiązań między wolnością i odpowiedzialnością na gruncie myślenia personalistycznego. Człowiek dysponuje różnymi formami poznania: zmysłowego, intelektualnego, dyskursywnego i intuicyjnego. Działania każdego człowieka, jeśli są w pełni świadome i wolne, angażują całość jego osoby. Dotyczy to życia zarówno umysłowego, jak i życia związanego z płaszczyzną bio-psycho-społeczną i duchową. Wydaje się, że poznanie umysłowo-intelektualne oderwane od fundamentu jako podmiotu zawieszone jest w próżni. W odróżnieniu od Karty Konstytucja RP nie określa ani wartości, ani miejsca i znaczenia, ani roli rodziny w życiu społeczeństwa. Mam świadomość, że Konstytucja RP jest zawsze dziełem kompromisu.
The Author reflects on the position of the family in these acts as fundamental for society, the state, the community and institutions. The Charter of Family Rights is the only document of its kind that presents a universal model, a prototypical structure, a model to be taken into account in undertaking work on pro-family legislation and a family policy based on its foundation. It is important to emphasize the axiological and ethical nature of the Charter, which refers to an awareness of the truth about the human being in the context of its occurrence in the Charter; the rights presented in the Charter are expressed with an awareness of who the human being is. Both in a legal sense and in a moral sense, the rights of the family are presented in the Charter in such a way that their natural and universal character is consequently brought out and emphasized. The family has not been given legal subjectivity in the 1997 Constitution of the Republic of Poland, but it is a subject of legal protection, and Article 71 over-cautiously guarantees that the state in its social and economic policies takes into account the good of the family, which has not been precisely defined. By emphasizing the subjectivity of the family, its rank and high place in the hierarchy of values, and its important social functions, the Charter sets out for society and the state an attitude towards the family corresponding to the value of the family and its importance. There is no reference in the Polish Constitution either to any deeper truth about man or the family. The approach to man presented therein is vague. Man appears here as a human being, a citizen, a Polish citizen. The following phrases are used: each, everybody, nobody. The term “person” often appears in the Constitution, but only as a synonym for the terms “individual.” It would be in vain to look for a definition of family in positive Polish law, both at the level of ordinary legislation and at the level of the Constitution. Traces of the Charter’s influence can be found in the Constitution with regard to the treatment of certain family rights. The Constitution states that “the inherent and inalienable dignity of the human being is the source of human and civil liberties and rights,” and alongside liberties and rights there are also duties, these have, as a rule, only pragmatic references. Consequently, freedom and duties in the Constitution do not appear in the sense we associate with the philosophical understanding of the relationship between freedom and responsibility on the basis of personalist thinking. Man has various forms of cognition: sensory, intellectual, discursive and intuitive. The actions of each human being, if fully conscious and free, involve the totality of the person. This applies to the mental life as well as to the life related to the bio-psycho-social and spiritual planes. It seems that mental-intellectual cognition detached from the foundation as a subject is suspended in a void. In contrast to the Charter, the Polish Constitution defines neither the values, nor the place and importance, and the role of the family in the life of society. Indeed, I am aware that the Constitution is always a creation of compromise.
