Socjologia narodu w kryzysie. Krytyczne wprowadzenie

Według powszechnej opinii badaczy socjologia narodu znalazła się w kryzysie. Z reguły jednak tej słusznej konstatacji nie towarzyszy pogłębiona diagnoza objawów i przyczyn kryzysu dyscypliny. Co gorsza, nie wiadomo, czym socjologia narodu jest – i czy w ogóle jest. Nie wiadomo, czym jest i czego dotyczy kryzys. Celem niniejszego artykułu jest odpowiedź na te pytania. Aby zdefiniować narodoznawstwo, rekonstruuję rdzeń czterech głównych teorii narodu. Jednak samo istnienie aż czterech teorii jest pierwszym objawem impasu w dyscyplinie. Aby go przezwyciężyć, należy do socjologii narodu wprowadzić kryterium pozwalające oddzielić to, co powinno do niej należeć, od tego, co nie powinno, czyli dojrzałą socjologię narodu od niedojrzałej. Uważam, że możliwe do zaakceptowania przez socjologów kryterium nakłada na tworzone przez nich teorie trzy warunki: (a) integracji, (b) dynamiki, (c) elastyczności. Te kryteria pozwalają mi następnie opisać i ocenić poszczególne teorie, a jednocześnie – kolejne wymiary kryzysu.

Sociology of nation and nationalism is in a crisis - this is a common claim among contemporary theorists. As a rule, however, this claim is not accompanied by an in-depth analysis of symptoms and causes of the crisis. Worse still, it is not certain whether there is any sociology of nation and nationalism and what it is. In consequence, we do not know, what the crisis is about and whose crisis it is. The goal of this paper is to answer these questions. To defi ne naciology, I reconstruct cores of four main theories of nation and nationalism. Yet the sole existence of four theories is a symptom of the crisis. To overcome it, we should introduce a criterion which would distinguish what should be included into the discipline and what should not. Accordingly, I claim that we should impose three conditions on our theories: (a) integration, (b) dynamics, (c) elasticity. These criteria, for their part, allow me to describe and evaluate four theories and, at the same time, the dimensions of the crisis.