„Nie wydasz niewolnika jego panu…” (Pwt 23,16–17). Prawo, które wyprzedziło epokę?

Prawo opisane w Pwt 23,16–17, mówiące o tym, by nie wydawać zbiegłego z zagranicy niewolnika jego panu oraz o przyjęciu go i dobrym traktowaniu, wyróżnia się nie tylko na tle zasad obowiązujących w otoczeniu kulturowym starożytnego Izraela, ale także na tle samego prawodawstwa deuteronomicznego (por. Pwt 15,12–18; 22,1–4). Trudno zdecydowanie określić czas jego powstania względem wygnania babilońskiego. W artykule przyjmuje się, że jego inspiracją było doświadczenie historyczne Izraela – zarówno sugerowane przez autorów biblijnych (Izrael to niewolnicy wyzwoleni z Egiptu), jak i realne (koniec dominacji asyryjskiej lub uwolnienie z niewoli babilońskiej). Przepis ten, nawet jeśli nie był stosowany w szeroko rozumianej praktyce, stanowi na pewno wskazanie właściwego kierunku zarówno w refleksji teologicznej nad kwestią niewolnictwa w ogóle, jak i nad sensem „braterskiej wspólnoty” zamieszkującej „dobrą ziemię” ofiarowaną Izraelitom przez JHWH. Przykład traktowania zbiegłego obcego niewolnika stanowi wskazanie, aby zaprosić do tej wspólnoty wszystkich potrzebujących.

The law described in Deut 23:16–17, which urges Israelites not to hand over a slave who has escaped from master, but to embrace him and treat well, stands out not only among the regulations existing in the cultural field of ancient Israel, but also from the Deuteronomic legislation itself (Deut 15:12–18; 22:1–4). It is not easy to determine the moment of the composition of this regulation (before or after the Babylonian exile). In the article, it is assumed that the historical experience of Israel – both suggested by the biblical authors (Israel regarded as slaves liberated out of Egypt) and the actual one (the end of Assyrian domination or the deliverance from Babylonian captivity) – was its inspiration. Although this law regulation was not widely applied, it can still be regarded as a pointing in the right direction in the theological reflection on the issue of slavery in general, as well as on the meaning of the “fraternal community” inhabiting a “good land” offered to the Israelites by YHWH. The example of the treatment of a fugitive slave is an indication to invite to the community all those who are in need.