„Jako niepokonanym murem, bronicie ziemię ruską”

Celem artykułu jest badanie głównych form oraz zmian w rozwoju tematyki antemurale christianitatis w latopisach ukraińskich od końca XVII do połowy XVIII w. Główne zadanie badawcze to odpowiedź na pytanie, dlaczego i w jaki sposób kronikarze sięgali po retorykę przedmurza. Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy tematu „ukraińskiego przedmurza”, którego pojawienie się było rezultatem obecności tego motywu w europejskiej, a zwłaszcza polsko-litewskiej literaturze i sztuce omawianego okresu. Druga część jest poświęcona opisowi ufortyfikowanych miast oraz klasztorów, które były ukazywane jako symbole przedmurza w kronikach ukraińskich (Bracław, Kamieniec Podolski, Lwów, Humań, Międzygórski Monaster Przemienienia Pańskiego oraz Monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Trechtymirowie).

The article examines the major forms and shifts in the development of antemurale christianitatis rhetoric in the 17th – to mid-18th-century Ukrainian chronicles. The question of why and in which form the Ukrainian chroniclers did or did not use the image of the bulwark of Christianity remains the key issue. The chapter is divided into two parts: the first one deals with the bastion images in Ukrainian chronicles as a response to the European and Polish-Lithuanian bastion rhetoric; the second one is devoted to the descriptions of fortified cities and monasteries as Christian ramparts (mainly, Bratslav, Kamianets’-Podils’kyi, L’viv, and Uman’, monasteries in Mezhyhiria and Trakhtemyriv) in chronicles.