Przedmowa Leona Kiszki do supraskiego druku Sobraniye prypadkov (1722) w tradycji nauk dla kapłanów

Sobraniye prypadkov – dialog gatunkowo zbliżony do katechizmu, opublikowany w supraskiej typografii w 1722 r., powstał pod redakcyjną opieką Leona Kiszki – metropolity kijowskiego, intelektualisty, nauczyciela, tłumacza, redaktora i autora wielu dzieł, hierarchy – reformatora związanego z synodem zamojskim (1720), tak ważnym dla Kościoła zjednoczonego z Rzymem. Trudno określić, w jakim stopniu Kiszka był zaangażowany w przygotowanie Sobraniya adresowanego do konsekrowanych odbiorców, ale nie ulega wątpliwości, że był autorem siedmiostronicowej przedmowy do tego wydania. Ten otwierający ramę wydawniczą księgi paratekst został potraktowany przez biskupa jako skuteczny kanał przekazu nauk dla duchowieństwa. Z funkcjonalnego punktu widzenia przedmowa jest nie tylko wprowadzeniem do pracy, ale okazuje się formacyjnym pouczeniem dla duchowieństwa. Twórczo nawiązuje do dawnych i nowszych nauk dla kapłanów. Metropolita wybrał z nich znane wątki, argumenty i motywy, ale pogłębił swój wywód, który nie przybrał postaci prostych zaleceń, towarzyszyły mu bowiem nieco bardziej wyrafinowane pod względem treści i wyrazu komentarze. Podobieństwo do nauk zauważalne jest także w retoryce wypowiedzi, a nawet na poziomie kompozycji. Musiało to nastąpić w pewnym stopniu w sposób naturalny, siłą tradycji, ale być może Kiszka celowo kształtował przedmowę. Dodając ją do Sobraniya, chciał wykorzystać kolejną okazję do formowania księży, jednocześnie uczynić przesłanie czytelnym dla duchowieństwa, które było przyzwyczajone do pewnej przyjętej konwencji w nauczaniu. Publikacja omawianego źródła wraz z przedmową – nauką wpisywała się w szerszą działalność edukacyjną Leona Kiszki, który dążył do wzmocnienia Kościoła unickiego poprzez podniesienie poziomu przygotowania duchowieństwa parafialnego do posługi.

Sobraniye prypadkov (Zbiór przypadków) – dialog close to the genre of catechism published in Suprasl typography in 1722 was prepared under the editorial supervision of Leon Kiszka – Kyiv Metropolitan, intellectual, teacher, translator, editor and author of many works, hierarch and reformer associated with the Synod of Zamość (1720), so important for the Church united with Rome. It is difficult to say to which degree Kiszka was involved in preparing Sobraniye, which was addressed to consecrated recipients but there is no doubt that he was an author of seven–page preface to this edition. This entry paratext was treated by bishop as an effective channel of transmission for the teaching for clergy. From the functional point of view preface is not only introduction into the work but it turns out to be formation-content instruction. It creatively refers to old and newer exhortation for priests. Metropolitan selected from them themes, arguments, and motifs known, but he deepened the reflection, which did not take the form of simple recommendations, but was accompanied by a commentary, a bit more sophisticated in terms of content and expression. Similarity to teachings is also noticeable in rhetoric of statements and even at the level of composition. It must had happened to some extent in a natural way, by the strength of tradition, but perhaps Kiszka shaped this preface deliberately. By adding a preface to Sobraniye, he wanted to use another opportunity to educate priests and at the same time to make the message readable for the clergy, compliant with the adopted convention of teaching. Publication of the discussed source was part of the broader educational activity of Leon Kiszka, who strove to strengthen the Uniate Church by raising the level of preparing parish clergy for ministry.