Amunicja chemiczna w Bałtyku a możliwości skażenia ryb i środowiska morskiego.

W opracowaniu przedyskutowano zagrożenia środowiska morskiego i jego składowych w następstwie zatopienia w Morzu Bałtyckim w okresie po II wojnie światowej amunicji chemicznej zawierającej bojowe środki trujące (BŚT). Biorąc pod uwagę przebieg korozji różnych znalezionych w morzu pojemników metalowych zawierających BŚT oraz kontaktów z pozostałościami amunicji chemicznej, oszacowano, że prawdopodobnie większość amunicji uległa korozji. W wyniku tego procesu, niebezpieczne związki chemiczne (BŚT) wydostały się do środowiska morskiego i uległy rozkładowi (hydrolizie) do związków nietoksycznych lub słabo toksycznych. Nie można też wykluczyć, że amunicja chemiczna pogrążona w głębszych warstwach osadów dennych, gdzie panują warunki beztlenowe, nie uległa jeszcze całkowitej korozji. Na podstawie analizy właściwości chemicznych bojowych środków trujących oraz warunków środowiskowych w morzu wykazano, że nie ma groźby wystąpienia katastrofy ekologicznej, ponieważ związki chemiczne stanowiące BŚT tracą zdolność masowego rażenia w zetknięciu z wodą. Wykazano także, że nie ma żadnego niebezpieczeństwa dla konsumentów ryb bałtyckich (nawet gdyby ryba miała kontakt z BŚT), gdyż w trakcie przygotowania ryby do konsumpcji związki te ulegną rozkładowi i stracą pierwotne właściwości toksyczne. Nie ma także groźby skażenia ryb, jako że zarówno BŚT, jak i produkty ich rozkładu nie przechodzą do łańcucha pokarmowego. Oceniono, że najpoważniejszym niebezpieczeństwem dla rybaków jest obecnie zbrylony iperyt, który w środowisku morskim nie podlega szybkiemu rozkładowi i może być wyławiany w trakcie trałowania dna. Wskutek wysokiej dynamiki przybrzeża morskiego istnieje możliwość pojawienia się pozostałości amunicji chemicznej na brzegu morskim (w tym także zbrylonego iperytu), co w przypadku niezamierzonego kontaktu z takim znaleziskiem stanowi zagrożenie dla zdrowia. Wykazano, że propozycje i plany wydobywania amunicji chemicznej z Bałtyku są niewykonalne, gdyż wskutek rozproszenia amunicji chemicznej na całym obszarze południowego Bałtyku oraz pogrążenia się części amunicji w osadach dennych nie ma realnej możliwości oczyszczenia Bałtyku z tych pozostałości.

The study discusses the threat of the marine environment and its components following the dumping of chemical munitions containing chemical warfare (CW) agents in the Baltic Sea in the period after the Second World War. Considering the course of corrosion of the various metal containers with CW agents found in the sea and a contact with the remains of chemical munitions it was estimated that probably most of munitions have corroded. As a result of this process, dangerous chemicals, i.e. CW agents, were released to the marine environment and decomposed (hydrolyzed) into non-toxic or less toxic compounds. Nevertheless, it cannot be excluded that chemical munitions remain in deeper layers of sediments, where anaerobic conditions prevail. Based on the analysis of the properties of chemical warfare agents and environmental conditions in the sea it has been demonstrated that there is no threat of ecological disaster, as the chemical compounds constituting the CW agents lose the ability of mass destruction when exposed to water. It was also shown that there is no danger to consumers of the Baltic fish (even if a fish had a contact with CW agents), as during the preparation of the fish for consumption, these compounds will decompose and lose their primary toxic properties. There is also no risk of contamination of fish tissue, as the CW agents, and their decomposition products, do not enter the food chain. It has been assessed that the most serious danger to fishermen are now lumps of mustard gas, which are not quickly decomposed in the marine environment and may be collected during bottom trawling. Due to the high dynamics of the marine foreshore, there is a possibility of the occurrence of chemical munitions’ remains on the sea shore (including lumps of mustard gas), which in the case of an accidental contact with such a discovery, poses a threat to health. It has been indicated that the proposals and plans for the removing of the remains of chemical munitions from the Baltic Sea are not feasible, as due the dispersion of CW agents throughout the southern Baltic area and their deposition in bottom sediments, there is no real possibility of cleaning the Baltic Sea from these remains.