Wdzięczność w świetle wybranych koncepcji psychologiczno-społecznych

Wprawdzie wdzięczność jest jedną z najbardziej „łączących” rzeczywistości, które regulują relacje międzyludzkie, i jako taka od dawna jest wysoce wartościowana w literaturze filozoficznej i teologicznej, to w dziedzinie psychologii przez długi czas nie cieszyła się zainteresowaniem. Status wdzięczności, jako „zapomnianej” i słabej emocji, powoli zaczął być przełamywany dzięki kilku wybitnym teoretykom, którzy zaoferowali wyjaśnienie zjawiska wdzięczności i zwrócili uwagę na istotne mechanizmy jej wzbudzania. Niniejszy artykuł jest przede wszystkim próbą historyczno-przeglądowej prezentacji wdzięczności w świetle wybranych koncepcji psychologiczno-społecznych, które zostały wypracowane przez takich autorów, jak Heider, Weiner, Maslow, Ortony, Emmons, McCullough, Fredrickson, Buck, Wojciszke i Kemper. Część historyczno-przeglądowa poprzedzona jest wstępem przedstawiającym zarys leksykalnych i filozoficznych ujęć wdzięczności.

Although gratitude has privilege to be one of the most bonding realities regulating people’s relations and as such has been highly valued in philosophical and theological literature, in the field of psychological science for a long time it was not considered as a topic worthy of consideration. The status of gratitude as a neglected and weak emotion was gradually overcome thanks to various theorists who explained the phenomenon of gratitude and clarified the essential mechanisms of its development. The present article is primarily an attempt of concise historical presentation of gratitude in the light of chosen social–psychological theories, which were elaborated by such authors as: Heider, Weiner, Maslow, Ortony, Lazarus, Emmons, McCullough, Fredrickson, Buck, Wojciszke and Kemper. Theoretical accomplishments of the above-mentioned authors and other topics related to conceptualization of gratitude explicate complexity and multidimensional character of this construct. Historical presentation is preceded by linguistic and philosophical outline concerning gratitude.