Co mierzą narzędzia psychometryczne stosowane w Polsce do diagnozy predyspozycji kierowców? Doniesienie z badań

Poziom bezpieczeństwa kierowców drogowych wymaga poprawy mechanizmu doboru kandydatów na kierowców zawodowych. Do tej pory powszechną praktyką jest dopasowywanie narzędzi diagnostycznych do konstruktów teoretycznych opisujących cechy i umiejętności uważane za przydatne w ruchu drogowym. W naszym podejściu zdecydowaliśmy się na podejście komplementarne i analizowaliśmy, co naprawdę zmierzą metody stosowane przez praktyków polskiej psychologii transportu i jakie odpowiadają im konstrukty teoretyczne. Uzyskane wyniki są traktowane jako pierwszy krok w kierunku określenia trafności prognostycznej narzędzi psychometrycznych. Analizy opierają się na wynikach badań testowych 300 kierowców zawodowych, mężczyzn w wieku 21-65 lat. W próbie byli reprezentowani w równej liczbie przedstawiciele sześciu grup: uczestnicy kolizji; uczestnicy wypadku, sprawcy kolizji, sprawcy wypadku, zatrzymani pod wpływem alkoholu oraz tacy, którzy nigdy nie uczestniczyli w żadnej w powyższych sytuacji. Analizie poddano 27 wskaźników, wyodrębnionych z dziewięciu narzędzi diagnostycznych powszechnie stosowanych przez psychologów transportu w Polsce. Przeprowadzono eksploracyjną analizę czynnikową, aby znaleźć ukrytą strukturę tych narzędzi. Kryterium Kaisera pozwoliło nam zidentyfikować rozwiązanie 8-czynnikowe jako optymalne. Uzyskane czynniki to: uwaga, dokładność spostrzegania wzrokowego, czujność umysłowa, wspólnotowość, sprawność reakcji i podejmowania decyzji, zdolności umysłowe (indukcja logiczna i dostrzeganie analogii), sprawczość, wrażliwość na aprobatę społeczną.