Nierówności ekonomiczne a pułapka średniego poziomu rozwoju. Wnioski dla Polski

Cel – W pracy scharakteryzowano kontrowersje definicyjne związane z empirycznym ujęciem zjawiska pułapki średniego poziomu rozwoju, zbadano relacje zachodzące między nierównościami ekonomicznymi a pułapką średniego poziomu rozwoju oraz oceniono znaczenie nierówności jako potencjalnej bariery dla wzrostu gospodarczego w Polsce w długookresowej perspektywie. Metoda badań – Do oceny wpływu nierówności na wzrost gospodarczy i ich znaczenia jako czynnika ryzyka dla trwałości wzrostu gospodarczego w Polsce wykorzystano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa oraz posłużono się danymi statystycznymi publikowanymi przez OECD. Wyniki – Ograniczenia empirycznych ujęć zjawiska pułapki są związane z arbitralnością założeń dotyczących okresu oraz poziomu dochodu wyznaczających uwięzienie kraju w pułapce średniego poziomu dochodu. Analiza wykazała, że większość spowolnienia wzrostu gospodarczego w przypadku krajów „złapanych” w pułapkę wynika z obniżenia wzrostu łącznej produktywności czynników wytwórczych oraz że duże nierówności ekonomiczne negatywnie oddziałują na determinanty produktywności, w konsekwencji na wzrost gospodarczy. Ze względu na umiarkowany poziom nierówności dochodowych wydaje się jednakże, że w przypadku Polski większe znaczenie mogą mieć inne wewnętrzne bariery wzrostu niż nierówności. Oryginalność/wartość – Świadomość roli, jaką nierówności ekonomiczne pełnią w procesie wzrostu łącznej produktywności czynników wytwórczych, ma kluczowe znaczenie dla wypracowania odpowiednich rozwiązań w zakresie polityki publicznej, służących uniknięciu pułapki.

Purpose – This paper examines empirical controversies about the middle-income trap concept and presents the analysis of the relationship between economic inequality and the middle income trap. It also discusses the significance of inequality as a potential barrier for Poland’s economic growth in the long-term perspective. Research method – A critical literature review and data from OECD statistics database were used to assess the impact of inequalities on economic growth and the significance of inequality as a risk factor for Poland’s economic growth. Results – Empirical approaches are subject to the limitations as they rely on arbitrary assumptions to define time and income thresholds when assessing whether a country is caught in a middle-income trap. The analysis shows that the growth slowdown in the countries “trapped” at the middle-income level result mainly from the slowdown of the total factor productivity growth and that high levels of inequality have negative impact on productivity determinants, therefore on growth. However, given the moderate level of income inequality, it seems that in the case of Poland some other internal barriers to growth are among the most important ones. Originality/value – Understanding the role of economic inequality in explaining total factor productivity growth is crucial in devising appropriate policy measures that may help to avoid the middle-income trap.