Aktywność społeczna stowarzyszeń kolejarzy w Polsce międzywojennej

The aim of the article is to present the activities of railwaymen’s associations and social activity in the period of the Second Polish Republic. Railwaymen belonged to numerous and very diverse social organizations, engaged in charity, cooperative, and sports work as well as local and national initiatives. Railway workers’ associations were one of the forms of supporting the Polish state in solving important social and living problems. Their activity is an excellent example of social commitment – the implementation of educational and cultural, social and living as well as health and recreational goals, not only of the railway community but also other social associations of the interwar period. The article presents the social activity of railwaymen undertaken within the associations, with an indication of their theoretical and legal foundations and practical ways of achieving their goals. The article is based on printed sources, including statutes and reports, normative documents, articles from magazines published in the interwar years referring to the issue under study, and contemporary studies. The presented examples of associations indicate that they played an important role in the socio-political, economic, educational and cultural life of the interwar period. The activities of railwaymen undertaken within the associations initiated many useful actions, which became a creative factor that had a positive impact on the life of this professional group.

Celem artykułu jest zaprezentowanie działalności stowarzyszeń i aktywności społecznej kolejarzy w okresie Drugiej Rzeczypospolitej. Kolejarze bowiem należeli do licznych i bardzo różnorodnych organizacji społecznych, angażowali się w pracę charytatywną, spółdzielczą, sportową oraz inicjatywy lokalne i ogólnokrajowe. Stowarzyszenia kolejarzy były jedną z form wspierania państwa polskiego w rozwiązywaniu ważnych problemów społeczno-bytowych. Ich działalność jest znakomitym przykładem zaangażowania społecznego – realizacji celów oświatowo-kulturalnych, socjalno-bytowych i zdrowotno-rekreacyjnych, nie tylko wspólnoty kolejarzy, ale również innych stowarzyszeń społecznych dwudziestolecia międzywojennego. W artykule przedstawiono aktywność społeczną kolejarzy podejmowaną w ramach stowarzyszeń, ze wskazaniem ich podstaw teoretycznych i prawnych oraz praktycznych sposobów realizacji wytyczonych przez nie celów. Artykuł oparty jest na źródłach drukowanych, w tym na statutach i sprawozdaniach, dokumentach normatywnych, artykułach z czasopism wydanych w latach międzywojennych nawiązujących do badanego zagadnienia oraz na opracowaniach współczesnych. Zaprezentowane egzemplifikacje stowarzyszeń wskazują, iż odgrywały one istotną rolę w życiu społeczno-politycznym, gospodarczym i oświatowo-kulturalnym okresu międzywojennego. Działalność kolejarzy podejmowana w ramach stowarzyszeń zainicjowała wiele pożytecznych akcji, które stały się czynnikiem twórczym, mającym korzystny wpływ na życie tej grupy zawodowej.