Ryzyko nieświadomości w ubezpieczeniach społecznych w kontekście edukacji ekonomicznej i zaufania do instytucji finansowych

Ryzyko nieświadomości dotyka dużą grupę Polaków. Polega ono na nieuświadamianiu sobie spadku poziomu dochodu po zakończeniu aktywności zawodowej bądź w wyniku utraty zdolności do zarobkowania na skutek choroby czy wypadku. Obecnie sytuacja wielu gospodarstw domowych emerytów i rencistów jest trudna, szczególnie kobiet i osób z niepełnosprawnościami. Artykuł odpowiada na pytania o przyczyny tego stanu rzeczy i porusza kwestie braku edukacji ekonomicznej oraz kryzysu zaufania do instytucji finansowych. Autor na podstawie literatury przedmiotu przeanalizował rolę szkoły w edukacji ekonomicznej. Treści ekonomiczne występujące obecnie w programie kształcenia nie są w stanie zapewnić młodym ludziom wiedzy niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania w gospodarce rynkowej i podejmowania decyzji dotyczących zarządzania osobistymi finansami. Jako uzupełnienie programu szkolnego wskazano wiele alternatywnych form zdobywania wiedzy o gospodarce i ekonomii, które oferują podmioty zarówno publiczne, jak i komercyjne. Autor cytuje i analizuje wybrane wyniki badań (w tym badań własnych) dotyczące stanu wiedzy ekonomicznej Polaków. Omówione zostały także wskaźniki zaufania do instytucji finansowych oraz przyczyny negatywnego postrzegania ich w społeczeństwie. Niedostatki zaufania wraz ze znikomym zainteresowaniem społeczeństwa wiedzą ekonomiczną i niechęcią do oszczędzania nie sprzyjają budowaniu kapitału na okres po zakończeniu aktywności zawodowej. Konieczność jak najszybszego propagowania wiedzy ekonomicznej, już na wczesnym etapie nauki, oraz tworzenie spójnej polityki zaufania są kluczowe dla ograniczenia ryzyka nieświadomości.

The risk of unawareness affects a large group of people in Poland. It consists in not realizing the decrease in the level of income after finishing professional activity or as a result of loss of earning capacity as a result of an illness or injury. At present, the situation of many households of pensioners and the retired is difficult, especially for women and the disabled. This article answers questions concerning the reasons for this and explains a lack of economic education as well as a crisis of trust in financial institutions. The author has analysed the role of the school in economic education. Despite the presence of economic content in the education program, the school is not able to provide young people with the knowledge necessary for proper functioning in a market economy and for making decisions regarding managing personal finances. As a supplement, many alternative forms of acquiring knowledge about the economy and economics offered by both public and commercial entities have been presented. Indicators of trust in financial institutions and the reasons for their adverse perception by the society were also discussed. Shortages of trust, poor interest of the society in economic knowledge and unwillingness to save money doesn’t support accumulation of capital for retirement period. The need to promote economic knowledge as early as possible at an early stage of childhood and to build a consistent trust policy are key to reducing the risk of unawareness.