«Пишите, покуда жив, моя жизнь минутная» О жизни и смерти на войне. (по страницам писем и дневников евреев – бойцов и командиров Красной Армии 1941-1945 гг.)

The article is devoted to perceptions of life and death by men at war. This study is based on correspondence, letters and diaries of Soviet Jews, as soldiers of the Red Army during WWII, which were recently collected in the archives of the Diaspora Research Centre at Tel Aviv University (2012-2017) and now, for the first time, are being used for academic purposes. Analysing this correspondence, the author seeks an answer to the question, why did Jews seek conscription in the army? Was this a manifestation of Soviet patriotism or a desire to protect their families, parents, wives, and girlfriends? How did Jews feel in the Red Army among comrades-in-arms of other nationalities? The article describes how they fought, and what helped soldiers to survive – the belief not to be killed; combat experience; skillful handling of weapons and the art of war; accident, or fate. It concludes that the health of a whole generation of people who survived the war was undermined not only by hunger, overwork, lack of sleep, exhaustion, and disease but also by mental suffering. However, those who survived to victory learned to value life in a way that could not be done by those who did not go to war and were not familiar with death.

Artykuł poświęcony jest postrzeganiu życia i śmierci przez mężczyzn na wojnie. Niniejsze opracowanie opiera się na korespondencji, listach i pamiętnikach sowieckich Żydów, jako żołnierzy Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej, które zostały niedawno zebrane w archiwach Centrum Badań Diaspory na Uniwersytecie w Tel Awiwie (2012-2017), a teraz, po raz pierwszy, są wykorzystywane do celów akademickich. Analizując te korespondencje, autor szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego Żydzi ubiegali się o pobór do wojska? Czy był to przejaw sowieckiego patriotyzmu, czy chęć ochrony swoich rodzin, rodziców, żon i partnerek? Jak Żydzi czuli się w Armii Czerwonej wśród towarzyszy broni innych narodowości? Artykuł opisuje, jak walczyli i co pomogło żołnierzom przetrwać – wiara, by nie zostać zabitym; doświadczenie bojowe; umiejętne posługiwanie się bronią i sztuką wojenną; wypadek lub los. Wynika z niej, że zdrowie całego pokolenia ludzi, którzy przeżyli wojnę, było nadszarpnięte nie tylko głodem, przepracowaniem, brakiem snu, wyczerpaniem i chorobami, ale także cierpieniem psychicznym. Jednak ci, którzy dożyli zwycięstwa, nauczyli się cenić życie w sposób, którego nie mogli zrobić ci, którzy nie poszli na