Czasowe wykluczenie potomstwa: terminologia i problemy praktyczne

Artykuł podejmuje próbę odpowiedzi na bardzo istotne z punktu widzenia praktyki sądowej pytanie, czy czasowe wykluczenie potomstwa, które nawiązuje do zasady świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, może spowodować nieważność małżeństwa, czyli czy jest tożsame z wykluczeniem dobra potomstwa? Często bowiem w procesach o nieważność małżeństwa można spotkać się z deklaracją stron i świadków, z której wynika, iż nupturienci zawierając małżeństwo chcieli mieć ze sobą dzieci, ale nie od razu po ślubie, lecz w terminie późniejszym, bardziej dla nich dogodnym. Odpowiadając na postawione pytanie najpierw została dokonana krótka analiza normy unieważniającej zgodę małżeńską z tytułu wykluczenia dobra potomstwa, a następnie zasada świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa. Przeprowadzona analiza doktryny i orzecznictwa rotalnego pozwoliła sformułować tezę, iż o wadliwie wyrażonej zgodzie małżeńskiej będzie decydował moment podjęcia decyzji o czasowym wykluczeniu potomstwa oraz siła, z jaką ta decyzja została wyrażona. Wykluczenia dobra potomstwa nie będzie, jeśli czasowe wykluczenie potomstwa zostało podjęte po wyrażeniu zgody małżeńskiej. Jeśli natomiast czasowe wykluczenie potomstwa zostało podjęte przed wyrażeniem zgody małżeńskiej, to domniemuje się wykluczenie dobra potomstwa, jeśli zamiar odłożenia w czasie możliwości poczęcia i zrodzenia się dziecka był podjęty w sposób absolutny lub warunkowy, lub też gdy był wiadomy zamiar wykluczenia zrodzenia potomstwa na zawsze.

The article attempts to answer a question which is very important from the point of view of judicial practice: can the temporary exclusion of offspring, which refers to the principle of conscious and responsible parenthood, make a marriage invalid, i.e. is it the same as excluding the good of offspring? Often in proceedings for the nullity of marriage one may find a declaration of the parties and witnesses, from which it follows that the nuptial couple wished to have children with each other not immediately after the marriage but at a later time, more convenient for them. Answering the question posed, first a brief analysis of the norm nullity of marriage consent due to the exclusion of the good of offspring was made, and then the principle of conscious and responsible parenthood. The analysis of doctrine and rotal jurisprudence made it possible to formulate a thesis that a defectively expressed marital consent will be determined by the moment of taking a decision to temporarily exclude offspring and the force with which this decision was expressed. There will be no exclusion of the offspring’s welfare if the temporary exclusion of the offspring was taken after the marital consent was expressed. If, on the other hand, the temporary exclusion of offspring was taken before the marital consent was given, the good of the offspring will be presumed to be excluded if the intention to postpone the possibility of conception and birth of the child was taken in an absolute or conditional manner, or if the intention to exclude the birth of offspring forever was known.