“Jedność w różnorodności”: geneza i geopolityczne znaczenie idei

Formuła „Jedność w różnorodności” wyraża jedną z idei, które wywierają istotny wpływ na świadomość społeczną i rzeczywistość polityczną w wielu państwach, oddziałując pośrednio na ich sytuację geopolityczną. Celem opracowania jest wyjaśnienie pochodzenia tej idei, zarówno w tradycji zachodniej jak i w innych kręgach kulturowych, z uwzględnieniem odmiennych sposobów jej interpretacji oraz wykorzystania dla realizacji celów politycznych. W części pierwszej wyjaśniono filozoficzne interpretacje tego hasła, począwszy od filozofów jońskich (VII w. p.n.e.), aż do europejskiej filozofii nowożytnej, oraz jego znaczenie naukowe w klasycznym okresie rozwoju geografii. Druga część poświęcona jest prezentacji odpowiedników hasła „jedność w różnorodności”, jakie pojawiły się w różnych okresach w obrębie innych kręgów kulturowych: arabskim, indyjskim, chińskim oraz w Azji Południowo-Wschodniej. W części trzeciej ukazano wpływ tej idei na praktykę polityczną państw zachodnich, zwłaszcza Stanów Zjednoczonych Ameryki, Włoch i Szwajcarii. Szczególną uwagę zwrócono na destrukcyjny wpływ zmiany w rozumieniu idei, jakiej dokonano w Unii Europejskiej.

The formula "Unity in diversity" expresses one of the ideas that exert a significant influence on social consciousness and political reality in many countries, indirectly influencing their geopolitical situation. The purpose of this study is to explain the origin of this idea, both in the Western tradition and in other cultural circles, as well as the different ways of interpreting it and using it to achieve political goals. The first part explains the philosophical interpretations of this slogan, starting from the Ionian philosophers (7th century BC), up to the European modern philosophy, as well as its scientific significance in the classical period of geography development. The second part is devoted to the presentation of equivalents of the slogan "unity in diversity", which appeared at different times within other cultural circles: Arabic, Indian, Chinese, and in South-East Asia. The third part shows the influence of this idea on the political practice of Western countries, especially the United States of America, Italy and Switzerland. Particular attention has been paid to the destructive impact of the change in the understanding of the idea that has taken place in the European Union.