Berzłoj – niesamowici wilkoludzie, czyli czeczeńska likantropia

Artykuł poświęcony jest toposowi wilka i trzem "mityczno-rytualnym scenariuszom Wilka" w kulturze czeczeńskiej: to pochodzenie od likomorficznego Przodka, aktualizacja mitycznego czynu i inicjacja bojowa. Scenariusze te można zaobserwować w pieśni Аварское село współczesnego czeczeńskiego barda Timura Mucurajewa. Motyw "bitewnej likantropii" stanowi w niej reaktualizację czeczeńskiego mitu o wilku. W utworze tym ważną rolę pełni kategoria niesamowitości (das Unheimlische) Zygmunta Freuda - kontekst ten pozwala odsłonić nowe znaczenia obrazów wilczej tożsamości Czeczenów i ich walki.

Данная статья посвящена топосу волка и трем «мифо-ритуальными сценариями Волка» в чеченской культуре, т. е. происхождению от ликоморфного Предка, актуализации изначального мифологического событья и воинской инициации. Эти сценарии реализуются в песне Аварское село современного чеченского барда Тимура Муцураева, в которой мотив «воинской ликантропии» является реактуализацией чеченского народного мифа о волчице. В ходе анализа особенно важна категория das Unheimliche (жуткое) Зигмунда Фрейда, с помощью которой можно выявить новые значения образа отождествления себя с волками в сознании чеченцев и их борьбы.

The main objective of the paper is to examine the three “mythico-ritual scenarios of the Wolf ” in Chechen culture: the lycomorphic mythical Ancestor, actualization of a primordial event and military initiation. Elements of these scenarios may be observed in the song Аварское село by the contemporary Chechen bard Timur Mutsuraev. The military initiation presented in the song re-actualizes the Chechen myth of the She-Wolf. The phenomenon of the wolfish identity of the Chechens and their struggle are analyzed in the context of Sigmund Freud’s category of das Unheimliche (the uncanny).