Celem pracy jest przedstawienie doświadczeń francuskiej edukacji w zakresie przygotowania uczniów do wyboru zawodu. W tekście zaprezentowano główne działania podejmowane na szczeblu szkoły średniej (école secondaire), na poziomie collège. Na tym etapie uczeń wybiera dalszą ścieżkę edukacyjną. Doradztwo oraz planowanie kariery zawodowej ma we Francji bardzo bogatą tradycję, sięgającą początków XX w. Jednakże dopiero ustawa o edukacji z lipca 1989 r. narzuciła szkole obowiązek prowadzenia poradnictwa i informacji na temat edukacji i pracy zawodowej. Z kolei ustawa o poradnictwie zawodowym z kwietnia 2005 r. zobowiązała szkoły do opracowania własnego projektu edukacyjnego w zakresie poradnictwa zawodowego. W projekt ten - obok szkoły i nauczycieli - powinni być zaangażowani rodzice uczniów, doradcy zawodowi, tzw. conseiller d’orientation, i profesjonaliści z samorządu lokalnego, organizacji branżowych, firm i stowarzyszeń. Organizacjami pomocnymi w wyborze zawodu są także: Krajowa Agencja Pracy (Pôle Emploi), Centrum Informacji i Dokumentacji Młodzieżowej CIDJ (Centre d’Information et de Documentation Jeunesse), Krajowe Biuro Informacji o Kształceniu i Zawodach ONISEP (Office National d’Information sur les Enseignements et les Professions) czy Centrum Studiów i Badań Kwalifikacji Zawodowych CEREQ (Centre d’Etudes et de Recherches sur les Qualifications). W procesie szkolnym wszyscy uczniowie gimnazjum i liceum uczestniczą w programie edukacyjnym, tzw. ścieżce odkrywania drogi zawodowej i edukacyjnej, którego celem jest przedstawienie w miarę szerokiego spektrum dostępnych zawodów oraz dróg kształcenia. Na etapie gimnazjum wspomniana ścieżka jest jednym ze sposobów nabywania wiadomości i kompetencji wspólnych każdej aktywności zawodowej - mowa tu o kompetencjach społecznych i obywatelskich oraz takich cechach, jak niezależność i inicjatywa. Na etapie liceum ścieżka odkrywania drogi zawodowej i edukacyjnej jest kontynuowana i dostosowana do założeń reformy liceów, która weszła w życie w roku szkolnym 2010. W ramach tzw. nowego liceum do dyspozycji ucznia oddano nowe narzędzia: wsparcie spersonalizowane (accompagnement personnalisé, dwie godziny zajęć tygodniowo), mentoring i możliwości korygowania obranej drogi edukacyjnej. Wprowadzenie do programu ostatniej klasy collège opcji odkrywanie zawodów (DP3) w roku szkolnym 2005 było odpowiedzią na coraz bardziej widoczne nieprzystosowanie młodych ludzi do realiów rynku pracy, wynikające z niewystarczającego przygotowania ich na ten ważny w drodze do niezależności i samorealizacji krok. Należy stwierdzić, że chociaż francuska oświata względnie późno zorientowała się w usterkach systemu na linii szkoła - praca, podjęte zostały dość szeroko zakrojone, wszechstronne działania mające tę sytuację poprawić. Za wcześnie jeszcze, by oceniać, na ile reforma z 2005 r. okaże się skuteczna, ale liczba różnych działań i inicjatyw na rzecz zwiększenia świadomości ekonomicznej wśród młodzieży oraz lepszego przygotowania jej do podjęcia pracy zawodowej daje dobry wzór dla innych krajów.
The aim of this study is to provide insight into the experiences of the French education system in preparing students for making career choices. The text focuses on the key steps taken when students enter secondary school (école secondaire) at the junior level of high school (college). This is when young people have the opportunity to choose which path of education they will follow next. Vocational guidance and planning in France has a very rich tradition, dating back to the beginning of the 20th century. However, it was only the Education Act of July 1989 that placed schools under an obligation to provide information as well as educational and career guidance. Then, the Act of April 2005 on vocational guidance made it compulsory for each school to develop its own educational project on vocational guidance. The project aims to involve not only the school and teachers, but also the students’ parents, career advisors, known as conseiller d’orientation, as well as professionals, with the assistance of the local authorities, trade organisations, companies and associations. Other organisations, whose role is to assist in the selection of a vocational career are the National Employment Agency (Pôle Emploi), the Centre of Information for Youth - CIDJ (Centre d’Information et de Documentation Jeunesse), the National Office for Education and Career Information - ONISEP (Office National d’Information sur les Enseignements et les Professions), and the Centre for Studies and Research on Qualifications - CEREQ (Centre d’Etudes et de Recherches sur les Qualifications). All students at junior and senior secondary level participate in an educational program called the “Pathway to the discovery of educational and vocational options”, which aims to set forth a fairly comprehensive range of available professions and educational alternatives. At the junior secondary level, the above-mentioned pathway is one way of gaining knowledge and skills common to all types of professional activity, i.e. social and citizenship skills, as well as qualities such as independence and initiative. At the senior level, the “Pathway to the discovery of educational and vocational options” is continued and adjusted to comply with the objectives of the reform of senior secondary schools, implemented in 2010. All students of the “new senior secondary” school are to have new tools at their disposal: two hours per week of personalised assistance (accompagnement personalisé), mentoring and opportunities to review their current career path. The introduction, in 2005, of a new option called “discovering occupations” - DP3 - to the curriculum of the final year of collège was a response to the increasingly obvious maladjustment of young people to the realities of the job market, stemming from a lack of proper guidance prior to taking such an important step on the road to independence and self-fulfillment. It must be said that, although French educational authorities were slow to note the existence of system faults at the school/work level of co-operation, they took quite far-reaching and comprehensive measures to rectify the situation. It is still too early to pass judgement on the effectiveness of the 2005 reform, however, the introduction of diverse actions and initiatives geared towards increasing economic awareness among young people and improved guidance enabling them to take up employment, are commendable and a worthy example for other nations.
