Wpływ subiektywnej oceny sytuacji materialnej na zadłużenie gospodarstw domowych

Determinanty zadłużenia gospodarstw domowych były przedmiotem wielu badań naukowych, w których za kluczowy czynnik wpływający na zadłużenie uznawano dochód, ponieważ warunkuje on zdolność kredytową w bankach. Jednocześnie w dziedzinie finansów behawioralnych wskazuje się na znaczenie czynników subiektywnych w podejmowaniu decyzji finansowych. Celem badania omawianego w artykule jest weryfikacja wpływu subiektywnej oceny sytuacji materialnej, zwanej samopoczuciem finansowym, na zadłużenie gospodarstw domowych. Badanie przeprowadzono na podstawie danych wtórnych Głównego Urzędu Statystycznego i Narodowego Banku Polskiego za lata 2009–2020, z zastosowaniem regresji liniowej, w której zmiennymi objaśnianymi były szeregi czasowe związane z zadłużeniem, a zmiennymi objaśniającymi – szeregi czasowe związane z dochodem i samopoczuciem finansowym. Badanie potwierdziło, że odpowiednie uwzględnienie subiektywnej oceny sytuacji materialnej pozwala na lepsze modelowanie zadłużenia niż sam dochód rozporządzalny. Wynika z niego również, że chętniej zadłużają się osoby oceniające swoją sytuację materialną jako bardzo dobrą niż te, które uważają, że ich sytuacja materialna jest przeciętna. Dodatkowo wraz ze wzrostem oceny samopoczucia finansowego spada zadłużenie gospodarstw domowych w walucie obcej.

The determinants of household debt have been the subject of many scientific studies where income was identified as the key factor influencing debt. This is because income determines creditworthiness in banks. At the same time, behavioural finance research highlights the importance of subjective factors for individuals’ financial decision-making. The aim of this paper is to verify the influence of the subjective assessment of households’ financial situation (also known as financial wellbeing) on their debt. The research was based on secondary data for the years 2009–2020 published by Statistics Poland and the National Bank of Poland. The study used linear regression, where time series related to debt were the dependent variables, and time series related to income and financial wellbeing were the explaining variables. The study confirmed that taking into account the subjective assessment of households’ financial situation allows more effective modelling of household debt than disposable income solely. The results also demonstrated that individuals assessing their financial situation as very good are more likely to get into debt than those who believe their material status to be average. Additionally, as the assessment of financial wellbeing improves, household debt in foreign currencies decreases.