Śmierć Marcelego Lubomirskiego w 1809 roku. Kreowanie wzorca bohatera, sensacyjna plotka i realia pola bitwy

Śmierć ks. Marcelego Lubomirskiego podczas szturmu na Sandomierz w 1809 r. odbiła się głośnym echem w kręgu polskiej elity politycznej i kulturalnej jako przykład patriotycznego poświęcenia i bohaterskiej śmierci na polu chwały. Zawarte w źródłach informacje na jej temat pozwalają snuć interesujące wnioski na temat ówczesnej mentalności. Na przykładzie salonowych pogłosek o związkach Lubomirskiego z tajnym stowarzyszeniem iluminatów, autor podejmuje kwestię plotki jako źródła historycznego, jej związków z rzeczywistością i wyobrażeń o tajnych stowarzyszeniach w początkach XIX w. W drugiej części artykułu dokonano konfrontacji kilku przekazów w źródłach mówiących o okolicznościach śmierci Lubomirskiego, które skłaniają do refleksji z zakresu psychologii ówczesnego pola walki.

The death of Prince Marceli Lubomirski during the storming of Sandomierz in 1809 echoed loudly among the Polish political and cultural elite as an example of patriotic devotion and heroic death on the field of glory. The source information made it possible to conclude about the mentality of the time. On the example of salon rumours about Lubomirski’s connections with the secret society of the Illuminati, the author addresses the question of gossip as a historical source, its relation with reality and ideas about secret societies in the early nineteenth century. The second part of the article juxtaposes several source accounts of the circumstances of Lubomirski’s death, which provoke reflection on the psychology of battlefield at that time.