Kobieta, mężczyzna,... osoba niepełnosprawna? Płeć (w) niepełnosprawności a wychowanie w rodzinie

Rzeczywistość społeczna nastawiona i skoncentrowana na ludzkim ciele wyznacza nowy wymiar niepełnej sprawności fizycznej. Termin „osoba niepełnosprawna” okazuje się pozbawiony płci. Kobiety niepełnosprawne uważają, że są traktowane jako „trzecia płeć”. Ich dyskryminacja stanowi wynik braku wrażliwości na płeć osób nie pełnosprawnych. Płeć staje się kwestią zapomnianą, wręcz nieistotną. W sytuacji zupełnie nieświadomego globalnego ujmowania niepełnosprawności z pominięciem płci tych jednostek rodzi się poważny problem, dotyczący w szczególności percepcji kobiet niepełnosprawnych. Problematyka podejmowana w artykule odnosi się do obszaru zarówno pedagogiki społecznej, jak i pedagogiki specjalnej. Poruszane rozważania stanowią próbę egzemplifikacji pomijania płci w odniesieniu do osób niepełnosprawnych traktowanych w sposób globalny, z pomijaniem różnicy wynikającej z płci. Głównym celem prowadzonych badań było poznanie sytuacji związanych z funkcjonowaniem społecznym kobiet niepełnosprawnych ruchowo oraz percepcją własnej niepełnosprawności. Badania przeprowadzono w 2014 roku na terenie województwa lubuskiego, objęto nimi 92 kobiety niepełnosprawne. W badaniach ograniczono grupę kobiet z niepełnosprawnością do kobiet z dysfunkcją narządu ruchu. Badania prowadzone były indywidualnie i polegały na wypełnieniu kwestionariusza. Charakter badań implikował metodę i narzędzie badawcze. Zasadne było odwołanie się do metody wywiadu pogłębionego i kwestionariusza wywiadu. Uzyskany materiał poddałam następnie analizie jakościowej i ilościowej. Spośród wielu pytań, jakie zadałam niepełnosprawnym kobietom do niniejszej analizy wybrałam kilka istotnych dla kontekstu podjętych w artykule rozważań. Dla wyjaśniania postaw przyjmowanych wobec osób niepełnosprawnych, a w szczególności sytuacji niepełnosprawnych kobiet, z powodzeniem zastosowanie może znaleźć koncepcja naznaczania społecznego. Koncepcja ta, przyjmując społeczny model niepełnosprawności, definiuje ją tym samym jako ograniczenie w pełnieniu ról społecznych. W konsekwencji niepełnosprawność w reakcjach otoczenia traktowana jest jako dewiacja, a osobom nią dotkniętym nadawane są tzw. etykietki, przypisujące je tym samym do określonej kategorii. Konieczne wydaje się zwrócenie uwagi na fakt, iż aktualne postawy przejawiane wobec kobiet niepełnosprawnych oraz percepcja własnej niepełnosprawności stanowią wynik wieloletniego traktowania ich jako marginesu społecznego, przy jednoczesnym odmawianiu im prawa do normalnego życia społecznego. Główne ograniczenia w funkcjonowaniu tych osób stanowią nie tyle przyczyny związane z brakiem sprawności fizycznej, ile reakcje otoczenia społecznego na niepełnosprawność i jej odbiór.

The social reality is focused on the human body, which sets a new dimension of incomplete fitness. The term "disabled person” is without gender. Women with disabilities believe they are treated as a "third sex". Their discrimination is the result of a lack of sensitivity to the gender of the disabled. Gender becomes irrelevant. The main purpose of the research was to find out the situation related to the social functioning of women with physical disabilities and the perception of their disability. The study was conducted in 2014 in Lubuskie; it included 92 women with disabilities. These were women with reduced mobility. Research was carried out individually and consisted of completing a questionnaire. I used the method of in-depth interview and questionnaire interview. The resulting material was then analyzed qualitatively and quantitatively by myself. I chose to analyze some questions relevant to the context of measures taken in the article. The concept of social marking was applied to explain the attitudes adopted towards people with disabilities. Current attitudes exhibited towards women with disabilities and the perception of their disability are the result of many years of treating them as the dregs of society and denying them their right to a normal social life. The main limitations in the functioning of these people are not related to the lack of physical fitness, but are a reaction of the social environment on disability and how it is perceived.