Anizotropowe właściwości tarciowe blach stalowych karoseryjnych

W pracy przedstawiono analizę tribologiczną powierzchni blach stalowych badanych za pomocą tribotestera typu trzpień–tarcza. Badaniom poddano blachę stalową głębokotłoczną kategorii tłoczności B, blachę płytkotłoczną P oraz blachę na najtrudniejsze wytłoczki USB. Wykonano analizę topograficzną badanych próbek za pomocą maszyny pomiarowej Taylor Hobson Surtronic 3+. Badania wykazały cykliczność zmian wartości współczynnika tarcia wzdłuż obwodu próbki, co potwierdza anizotropowe cechy tribologiczne blach. Ze wzrostem granicy plastyczności badanych materiałów obserwuje się zwiększenie wartości współczynnika tarcia. Ponadto, zakres zmian wartości współczynnika tarcia ulega zmniejszeniu ze wzrostem obciążenia trzpienia tribotestera. Dominujący udział plastycznego odkształcenia nierówności powierzchni w całkowitym oporze przemieszczania trzpienia związany z cyklicznym kontaktem trących ciał powoduje, że z każdym obrotem próbki obserwuje się zmniejszenie efektu anizotropowości wartości współczynnika tarcia.

The paper presents the tribological analysis of steel sheets surfaces used in automotive industry tested by using a pin-on-disc tribometer. Drawing quality, deep drawing quality steel sheets and USB steel destined for the most difficult to form drawpieces were used as test materials. The topographic analysis of the tested samples was carried out by using Taylor Hobson Surtronic 3+ instrument. The investigations show the periodicity of the friction coefficient variation along the circumference of the sample what confirms anisotropic tribological properties of the sheets. The increase in yield stress of the tested materials causes the increasing value of a friction coefficient. Furthermore, the range of the friction coefficient value variation decreases as the tribometer pin loading increases. The dominant share of plastic deformation of surface peaks in the total resistance of pin displacement, associated with the cyclic contact of friction bodies, causes that with each rotation of the sample, the decreasing anisotropic effect of the friction coefficient value is observed.