Osoba chora i osoba z niepełnosprawnością w rodzinie w ujęciu Teresy Kukołowicz

Artykuł obejmuje analizę pięciu tekstów T. Kukołowicz, w których przedstawia ona autorskie, oryginalne rozumienie osobowych, psychicznych i społecznych uwarunkowań funkcjonowania osoby chorej, zwłaszcza w aspekcie zmiany ról społecznych związanych z chorobą i niepełnosprawnością, uwarunkowań pełnienia „roli człowieka chorego”, rodzinnych kontekstów chorowania oraz znaczenia choroby i niepełnosprawności jako istotnego czynnika rozwoju osobowego, w tym szczególnie rozwoju duchowego. Wnioski prowadzą do stwierdzenia, że prezentowane przez T. Kukołowicz poglądy były nowatorskie i może ona być postrzegana jako prekursorka bio-psycho-społecznego modelu niepełnosprawności i choroby. Jej pisma zawierają także szereg intuicji, które warto rozwijać we współczesnej pedagogice leczniczej.

Professor Teresa Kukołowicz (1928–2014) worked at the Catholic University of Lublin from 1959 to 2001, pursuing, among other things, innovative research in sociology of medicine and therapeutic pedagogy. The article explores five texts by Teresa Kukołowicz which present her original understanding of personal, psychological and social conditioning of how a sick person functions, especially in respect of changed social roles associated with sickness and disability; factors conditioning the role of a “sick person”, various family contexts of being ill, and the meaning of illness and disability as factors significant for personal and especially spiritual growth. The conclusions imply that the views presented by Kukołowicz were novel and that she may be perceived as a forerunner of the bio-psycho-social model of disability and illness. Here writings also contain a numer of intuitions which are worth pursuing in contemporary therapeutic pedagogy.