Gilles’a Deleuze’a dwie teorie bezludnej wyspy

Bezludne wyspy pojawiają się w dwóch tekstach Gilles’a Deleuze’a. Pierwszy z nich to krótki esej z lat 50. pt. Causes et raisons des îles désertes, drugi to appendyx do Logiki sensu – Michel Tournier i świat bez bliźniego z roku 1969. Rekonstrukcji drugiego z tych tekstów dokonał Jakub Tercz w artykule Bliźni w filozofii Deleuze’a („Przegląd Filozoficzny” 2015, nr 1). Doceniam tę pracę, chociaż nie podzielam jej wniosków. Za problemy z właściwą interpretacją pojęcia bliźniego (i jego „zniknięcia”) w dużej mierze odpowiada sam Deleuze. Jego lektura powieści M. Tourniera Piętaszek czyli otchłanie Pacyfiku, bazująca na kategoriach transcendentalnych, intersubiektywnych struktur, zapoznaje obecne tam materialistyczne potencjały. Pod tym względem bardziej obiecujący – choć zarazem ezopowy i ezoteryczny – wydaje się wcześniejszy ze wspomnianych tekstów Deleuze’a. Rozpoznaje on, że w historii Robinsona obecne są także stawki polityczne, a jego mit daje się czytać, a nawet należy to robić, w sposób krytyczny (w marksowskim, a nie w kantowskim sensie). Dlatego w ostatniej części artykułu oddaję głos Tournierowi i jego Piętaszkowi, aby razem z nimi pomyśleć bardziej immanentystyczną i obfitszą w linie ujścia teorię robinsonady.