Analiza przyczyn konfliktów na uczelniach wyższych i alternatywne sposoby ich rozwiązywania. Część II. Ombudsman/rzecznik akademicki i metody adjukacyjne

This study is the second part of the article entitled: Analysis of the Causes of Conflicts at Universities and Alternative Methods of Resolving Them. Part I: Mediation in Academic Disputes. The first part analyzes the causes of conflicts at universities and the basic alternative method of solving them – mediation. The second part focuses on the issue of academic disputes in the context of the court proceeding, and discusses the institutions of the academic ombudsman, arbitration in academic disputes and mixed methods, in particular the Office of Independent Adjudicator. Due to the changing expectations of students towards universities, contractual nature of these relations, increased number of court proceedings brought against universities or anticipation of such an increase, as well as the development of ADR methods in various fields, universities around the world started to look for new ways of solving academic disputes that would protect the independence of universities and at the same time fulfill an educational function. ADR methods such as mediation, ombudsman or arbitration may effectively replace or supplement insufficient internal procedures, as well as court proceedings characterized by high costs, lengthy procedures and formalism. These methods are better adapted to the nature of the academic community, take into account the voice of the participants, give them the opportunity to influence the proceeding and outcome of the dispute, ensure the equality of the parties. They also fulfill educational purposes, especially in disputes involving students, as they give the possibility of ending the dispute through dialogue and taking into account the point of view of the other party.

Niniejsze opracowanie stanowi drugą część artykułu pt. Analiza przyczyn konfliktów na uczelniach wyższych i alternatywne sposoby ich rozwiązywania. W pierwszej części przeanalizowano przyczyny konfliktów na uczelniach oraz podstawową alternatywną metodę ich rozwiązywania – mediację. W drugiej natomiast skupiono się na zagadnieniu sporów akademickich w kontekście ich rozstrzygania przez sądy, a także omówiono instytucję ombudsmana/rzecznika akademickiego, arbitrażu w sporach akademickich oraz metody mieszane na przykładzie Office of the Independent Adjudicator. Ze względu na zmianę oczekiwań studentów wobec uczelni wyższych, oparcie relacji pomiędzy studentami a uniwersytetami na stosunkach kontraktowych, wzrost liczby postępowań sądowych przeciwko uczelniom wyższym lub antycypowanie takiego wzrostu, zauważalną zmianę podejścia uczelni wyższych do społeczności akademickiej i oparcie go na interesach (interest-based), a także dość powszechny rozwój metod ADR w różnych dziedzinach uczelnie wyższe na całym świecie zaczęły poszukiwać nowych sposobów rozwiązywania sporów akademickich, które chroniłyby niezależność uniwersytetów i jednocześnie pełniłyby funkcję edukacyjną i realizowałyby misję uniwersytetu. Alternatywne metody rozwiązywania sporów, takie jak mediacja, ombudsman czy arbitraż, mają efektywnie zastępować lub uzupełniać niewystarczające procedury wewnętrzne oraz postępowania sądowe, charakteryzujące się wysokimi kosztami, czasochłonnością i formalizmem. Metody te są lepiej przystosowane do charakteru społeczności akademickiej, uwzględniają bowiem głos uczestników, dają możliwość wpływu na przebieg i wynik sporu, zapewniają równość stron. Spełniają ponadto cele edukacyjne, szczególnie w sporach z udziałem studentów, gdyż dają możliwość zakończenia sporu poprzez dialog i z uwzględnieniem punktu widzenia drugiej strony.