ODSAKRALIZOWANY GAIUS

Informacje podane przez Gaiusa w jego Instytucjach, przedstawiające najstarsze instytucje prawne, które w II w. po Chr. miały już tylko historyczne znaczenie, ukazują tylko niezbędne cechy takich instytucji, jak na przykład sacramentum, confarreatio, coemptio, adrogatio, testamentum calatis comitiis, co nie odzwierciedla ich pierwotnego kształtu. Dopiero dzięki pracom historyków można poznać pierwotny, sakralno-prawny kształt tych instytucji. Dlatego też, moim zdaniem, komentarz Gaiusa ad legem XII tabularum prawdopodobnie nie ukazuje pierwotnej systematyki czy treści tego najstarszego znanego nam pomnika prawa, gdyż pomija powiązanie ius z bardzo ważnym dla archaicznego Rzymianina fas.

The information available in Gaius’ Institutions on the most ancient institutions of Roman law, such as the sacramentum, confarreatio, coemptio, adrogatio, or testamentum calatis comitiis, only had a historical value by the 2nd century AD, when they were drawn up; and they were not a faithful representation of their original sense. We have only arrived at the original religious and legal meaning of the earliest Roman institutions thanks to the research which has been done to retrieve it. Hence, in my opinion, the commentary we have in Gaius on the Twelve Tables most probably does not show the original arrangement or sense of the earliest memorial we have of Roman law, because it fails to connote the relationship of ius with fas, which was an extremely important association for Roman society in the archaic period.