POŻYCZKA MORSKA CALLIMACHUSA ‒ UWAGI NA MARGINESIE TEKSTU SCAEVOLI D. 45,1,122,1

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule jest tekst pochodzący z digesta Scaevoli traktujący o pożyczce udzielonej Callimachusowi na zakup towarów transportowanych drogą morską w kontekście rekonstrukcji stanu faktycznego będącego przedmiotem rozważań jurysty. Szczególne zainteresowanie romanistów wzbudzało m.in. ustalenie, dlaczego Callimachus pozostał zobowiązany do zwrotu pożyczki morskiej pomimo, iż statek, na którym transportował towary zakupione ze środków pochodzących z tej pożyczki zatonął. Zdaniem autorki jednak ustalenie tej okoliczności nie ma żadnego znaczenia dla analizowanego przez jurystę zagadnienia. Jej zdaniem bowiem meritum rozważań Scaevoli stanowi druga część tekstu koncentrująca się na możliwości modyfikacji pierwotnych ustaleń między pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą w pożyczce morskiej, przez agenta wierzyciela podróżującego z pożyczkobiorcą i nadzorującego prawidłową realizację postanowień kontraktu przez tego ostatniego. W tej części zaś jurysta z góry zakłada, że bohater kazusu, Callimachus, popadł w zwłokę ze zwrotem pożyczki, a więc nie wywiązał się ze zobowiązań wynikających ze złożonej agentowi pożyczkodawcy stypulacji.

This article discusses a passage from Scaevola’s digest on a loan granted to the merchant Callimachus for the purchase of maritime cargo. Te passage is analysed in the context of a reconstruction of the case described by Scaevola. One of the questions often asked hitherto in Roman Law studies on this point is why Callimachus was obliged to repay the loan if his ship sank. However, in my opinion this question is irrelevant for the case analysed by Scaevola, since the essential point of his deliberations comes in the second part of the passage and focuses on the possibility of the creditor and the borrower modifying their original arrangements for a maritime loan through the services of the creditor’s agent travelling with the borrower and supervising the proper implementation of the contract. In this part of the passage Scaevola presumes that Callimachus was overdue with the repayment of the loan, and that was why he did not fulfil his obligations resulting from the promise he had made to the creditor’s agent.