The Necessity of the Absolute or Absolute Necessity? On the First Attempts to Search for the Foundations of Natural Rights

The basic aim of the article is to prove the thesis that the modern understanding of natural rights is based on considerations initiated in the late Middle Ages, which, focused on the issue of the origin of individual rights, made it possible in the early modern period to connect the idea in question with the issue of the subject. The first part of the paper indicates that for the considerations concerning inalienable rights of the individual, the key issue was to determine their source. The author presents concepts which, to a greater or lesser extent, emphasised not only the role of God, but also the properties of the human being. In particular, attention was paid to the role of the subject in Ockham’s theory. These analyses made it possible, in the second part, to show Grotius’ work as the fullest expression of the late medieval tradition and to demonstrate that the modern conception of natural rights in its subjective character is based on those doctrines which emphasise the “natural necessity” of the existence of individual rights.

Podstawowym celem artykułu jest dowiedzenie tezy, zgodnie z którą u podstaw nowożytnego rozumienia praw naturalnych znajdują się rozważania zapoczątkowane w późnym średniowieczu, które – skupione na problemie pochodzenia uprawnień jednostki – pozwoliły we wczesnej nowożytności związać omawianą ideę z problemem podmiotu. W pierwszej części wskazano, że dla rozważań dotyczących niezbywalnych praw jednostki kluczową kwestią było określenie ich źródła. Ukazane zostały koncepcje, które w mniejszym lub większym stopniu akcentowały nie tylko rolę Boga, ale i właściwości człowieka. W szczególności uwagę zwrócono na rolę podmiotu w teorii Ockhama. Analizy te pozwoliły ukazać w drugiej części opracowania dorobek Grocjusza jako najpełniejszy wyraz późnośredniowiecznej tradycji oraz wykazać, że nowożytna koncepcja uprawnień naturalnych w swym subiektywnym charakterze opiera się na tych doktrynach, które akcentują „naturalną konieczność” istnienia praw jednostki.