Aktor teatralny i filmowy w teatrze życia codziennego. Esej socjologiczny na podstawie badań własnych

The aim of the article is to show a theatre and film actor in the “theatre of everyday life”. The author, using sociological literature on social roles (e.g. E. Goffman, M. Łoś, W. J. Goode) discusses the problem of actors’ performing their professional roles. She is particularly interested in self-promotional strategies used by actors on a daily basis. As an exemplification of a “performance” outside the artistic context, (stage or film set), the author analyses the course of the Great Actor's meeting with the audience and defines it as a quasi-spectacle requiring the adoption of certain roles, both by the artist and the audience. A new concept of “celebrity illusion” appears in the text, which concerns the illusory conviction of many artists that everyone should know them. They take it for granted that as “inhabitants of the mass imagination” they should be noticed in public space and correctly identified. The article uses the following sources: (1) existing: journalistic interviews with theatre and film actors published in popular monthlies and on the Internet; (2) evoked: in-depth free interviews with theatre artists (mainly actors) representing six Polish theatre centres. In 2015-2017, the author conducted twenty interviews - the respondents were recruited using the “snowball” method. Younger and older generation artists, fourteen men and six women, participated in the study The research technique was supported by the observation of actors' behaviour in non-artistic contexts (e.g. during meetings with the audience).

Celem artykułu jest ukazanie aktora teatralnego i filmowego w „teatrze życia codziennego”. Autorka, wykorzystując literaturę socjologiczną dotyczącą roli społecznej (m.in. E. Goffman, M. Łoś, W. J. Goode), omawia problem realizowania przez aktorów roli zawodowej. Szczególnie interesują ją strategie autopromocyjne, jakie stosują aktorzy na co dzień. Jako egzemplifikację „występu” poza kontekstem artystycznym (scena lub plan filmowy), analizuje przebieg spotkania Wielkiego Aktora z publicznością. Określa je jako  quasi spektakl wymagający przyjęcia określonych ról, zarówno przez artystę, jak i przez publiczność. W tekście pojawia się nowe pojęcie „iluzji celebryckiej”, które dotyczy złudnego przeświadczenia wielu artystów, że każdy powinien ich znać. Uważają za oczywiste,  że jako „mieszkańcy masowej wyobraźni” powinni być zauważani w przestrzeni publicznej i poprawnie identyfikowani. W artykule wykorzystano następujące źródła: (1) zastane, a więc opublikowane w popularnych miesięcznikach i w Internecie prasowe wywiady dziennikarskie z aktorami teatralnymi i filmowymi; (2) wywołane, czyli pogłębione wywiady swobodne z twórcami teatralnymi (przede wszystkim z aktorami) reprezentującymi sześć polskich ośrodków teatralnych. W latach 2015–2017 autorka przeprowadziła dwadzieścia wywiadów – respondenci rekrutowani byli metodą „śnieżnej kuli”. W badaniu partycypowali artyści młodszej i starszej generacji, czternastu mężczyzn i sześć kobiet. Wspomagającą technikę badawczą stanowiła obserwacja zachowań aktorów w kontekstach pozaartystycznych (np. podczas spotkań z publicznością).