Między autonomią a potęgą – latynoamerykańska interpretacja neorealizmu w okresie zimnowojennym

Klasyczna teoria (lub teorie) neorealizmu silnie inspiruje latynoamerykańskich badaczy stosunków międzynarodowych, jednak zdają oni sobie sprawę, że podstawy tej koncepcji zostały zaprojektowane dla wielkich mocarstw (zwłaszcza Stanów Zjednoczonych) w ich grze o potęgę w obrębie systemu międzynarodowego. Latynoamerykańscy badacze są świadomi, że w odniesieniu do ich państw nie można mówić o klasycznym rozumieniu potęgi, a więc nie może być ona rozumiana jako zdolność do wpływania na inne kraje. Należy ją raczej pojmować jako możliwość państw Ameryki Łacińskiej do przeciwstawienia się – w dopuszczalnych granicach – presji i naciskom innych aktorów międzynarodowych (przede wszystkim USA i korporacji transnarodowych). Dlatego implementacji neorealizmu na grunt latynoamerykański towarzyszy jego dostosowanie do regionalnej specyfiki. Najlepszym tego przykładem jest zastąpienie kategorii „potęgi” terminem „autonomia”. Praktycznie we wszystkich państwach regionu rozważania o autonomii stanowią punkt wyjścia badań miejsca i roli Ameryki Łacińskiej w stosunkach międzynarodowych. Celem artykułu jest więc przedstawienie specyfiki latynoamerykańskiej wersji neorealizmu przez pryzmat tego pojęcia. Na podstawie prac trojga przedstawicieli tej dyscypliny: Argentyńczyka Juana Carlosa Puiga, Brazyliczyka Hélia Jaguaribego oraz Kostarykanki Ethel Abarki, autor niniejszego artykułu postara się udowonić, że w kontekście silnej zależności politycznej i gospodarczej państw Ameryki Łacińskiej, mają one ograniczoną zdolność do niezależnego działania w stosunkach międzynarodowych i raczej starają się negocjować swój zakres autonomii w polityce zagranicznej oraz posiadane pole manewru.

Neorealism is one of the principal theoretical approaches applied by Latin American researchers of international relations. They are, however, nonetheless aware of its limitations. First of all, Latin American scholars understand that neorealism was developed with great powers and with their vying for power within the international system in mind. Therefore, implementation of neorealism to in the Latin American reality is accompanied by adjustments to the regional specificity. The best example of this is the replacement of the category of ‘power’ with the term ‘autonomy’. Thus practically in all the countries of the region, deliberations on autonomy are the starting point for studying Latin America’s place and role in international relations. The aim of this article is, therefore, to present the specificity of the Latin American version of neorealism from the angle of autonomy. Drawing on the works of three representatives of this discipline in the region – the Argentinean Juan Carlos Puig, the Brazilian Hélio Jaguaribe and the Costa Rican Ethel Abarca – the author seeks to prove that in the context of the strong political and economic dependence of Latin American countries, they have only limited capability of independently acting in international relations, and they attempt to negotiate the extent of their autonomy in foreign policy and the room for manoeuvre.