Współczesne wykorzystanie trakcji parowej do obsługi transportu kolejowego w Polsce

Niniejszy artykuł ma na celu usystematyzowanie wiedzy w zakresie przestrzennego i ilościowego zróżnicowania czynnych parowozów w Polsce, jako przykładów zagospodarowania zabytków techniki w formie „żywego eksponatu”. Stanowią one najwyższą formę organizacyjną zabytków techniki kolejowej. Turystyka kolejowa oparta na eksploatacji lokomotyw parowych jako „żywych eksponatów” wpisuje się w ogólny trend rozwoju turystyki kulturowej. Postępująca modernizacja trakcji dotykała Europy zachodniej od lat 50. XX wieku. Zostały jednak zabezpieczone przed pocięciem na złom i reaktywowane przez społeczności miłośników kolei, począwszy od lat 50. XX wieku. Od tamtej pory na świecie pojawiało się coraz więcej inicjatyw mających na celu ochronę zabytków kolejnictwa. Można przyjąć, że ze względu na różnorodność warunków, które muszą być spełnione, liczba czynnych parowozów w danym kraju pozwala ocenić stan jego kultury technicznej. Niestety poziom poszanowania dla zabytków techniki wciąż odbiega w Polsce od europejskiej normy, czego najlepszym wyznacznikiem jest wyjątkowo niska liczba czynnych parowozów, co w kraju o najbarwniejszych dziejach kolejnictwa spośród krajów Europy środkowej wydaje się co najmniej niezrozumiałe.

The main issue of this article is to systematise current knowledge about the spatial and specific differentation of location steam engines in Poland. They are uniqe examples of historical vehicles run as tourist attraction. These engines are often called “living machines” and represent the highest organizational form of preserving technical heritage. Rail tourism based on the use of steam locomotives as “live exhibits” is part of the general trend in contemporary cultural tourism development. The ongoing modernization of traction has affected Western Europe since the 1950s. However, some of these old vehicles were protected from scrapping and reactivated by railroad enthusiasts, firstly in Great Britain and then all over the Europe. Due to the number of active steam engines in a given country allows for assessing the state of its technical culture. To maintain working steam locomotive needs a lot of conditions including capital, “know-how” and crews with rare skills. Unfortunately, the level of maintaining technical monuments still differs in Poland from the European norm. The main barrier in the heritage railway are chronic lack of funds from local and national authorities. This may be the main cause of the exceptionally low number of active steam engines in Poland. That case seems to be at least incomprehensible, especially in Poland, which have one of the most colorful railway history from central european countries.