Kancelaria parafialna w zaborze austriackim i jej dokumentacja na przełomie XIX I XX wieku

Kościół katolicki spełniał ważne zadania w strukturze administracyjnej monar-chii habsburskiej. Były one realizowane w oparciu o sieć parafialną i przepisy państwowe oraz kościelne. Dla ich realizacji niezbędna była sprawnie działająca kancelaria parafialna, która w odpowiednich formach rejestrowała zróżnicowane informacje dotyczące życia wiernych i działalności duszpasterskiej. W artykule zostały przedstawione zasady organizacji kancelarii, registratury i archiwum w parafiach katolickich na terenie zaboru austriackiego w szczytowym okresie ich rozwoju na przełomie XIX w XX wieku. Zostały omówione cele i sposoby prowadzenia ksiąg metrykalnych i innych form dokumentacji parafialnej oraz zasady korespondencji urzędowej. Podstawą opracowania był podręcznik prowadzenia kancelarii parafialnej dla duchowieństwa, autorstwa ks. Alojzego Jougana, profesora uniwersytetu we Lwowie z 1912 r., w którym omówione zostały formalno-prawne i praktyczno-duszpasterskie zasady prowadzenia kancelarii parafialnej.

The Catholic Church fulfilled important tasks in the administrative structure of the Habsburg monarchy. They were carried out basing on the parish network as well as state and church regulations. For their fulfilment, an efficient parish office was necessary, which, using appropriate forms, registered various information about the pastoral activity and life of the congregation. The article presents the principles of the organization of offices, registry and archives in Catholic parishes of the Austrian partition at the peak of their development at the turn of the 19th and 20th centuries. The goals and methods of keeping vital records books and other forms of parish documentation as well as the rules of official correspondence were discussed. The basis for the study was the manual for running a parish office for the clergy, written by Rev. Alojzy Jougan, a professor at the University of Lviv in 1912, in which the formal, legal and practical-pastoral principles of running a parish office were discussed.