Sopravvivere al cataclisma: il Sud d’Italia dopo il sisma del 1783 nei racconti di viaggio del Grand Tour

The article presents a disastrous in the consequences earthquake between Sicily and Calabria described by different travelers of Grand Tour after 1783 and analyses the style and method of commenting these historical, tragic events. Several Polish intellectuals and politicians, disappointed in t he situation in the country had chosen the Southern Italy (Sicily, Calabria) and Malta as Destination of their travel. Who arrived there after the terrible earthquake and observed in Messina and/or Reggio Calabria the ruins of these important towns leaved very emotional description in their travel reports. The purpose of the article is to compare different human reactions as well as different ways of describing, from many points of view, the situations they found and observed.

Artykuł podejmuje analizę opisów uczestników podróży oświeceniowych w ramach Grand Tour tragicznego w skutkach trzęsienia ziemi, jakie miało miejsce na Sycylii I w Kalabrii w roku 1783. Każdy z podróżników polskich, którzy bezpośrednio lub też w odległości kilku lat po tej katastrofie znaleźli się w jej obszarze na swój sposób przedstawia zgliszcza, ruiny i dewastacje zarówno świątyń, jak i zabudowań mieszkalnych. Celem artykułu jest prześledzenie różnych punktów widzenia, zestawienie i skomentowanie emocjonalnych, lecz także niekiedy niesłychanie praktycznych obserwacji zastanej sytuacji zarówno w Messynie, jak i/lub w Reggio di Calabria, czasem ubarwionej przekazem literackim ujętych w formę listów lub pamiętników z podróży, cennych w aspekcie zarówno ‘ludzkim’, jak i poznawczym.