Oznaczanie niklu i jego związków w środowisku pracy

WstępNikiel i jego związki w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego zwanym Rozporządzeniem CLP (Classification, Labelling and Packaging) zostały sklasyfikowane jako rakotwórcze. Substancje te występują w przemyśle przy produkcji stali i stopów oraz wytwarzaniu powłok ochronnych. W Polsce wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla niklu i jego związków, wynosząca 0,25 mg/m³, ulegnie obniżeniu do 0,1 mg/m³. Celem tej pracy było opracowanie selektywnej metody oznaczania niklu i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy, służącej do oceny narażenia zawodowego, zgodnej z wymaganiami dla procedur oznaczania czynników chemicznych w środowisku pracy.Materiał i metodyW badaniach stosowano spektrometr absorpcji atomowej SOLAAR M (ThermoElectron Corporation, USA) przystosowany do pracy z płomieniem, wyposażony w lampę z katodą wnękową do oznaczania niklu.WynikiOpracowana metoda oznaczania polega na: pobraniu niklu i jego związków zawartych w powietrzu na filtr membranowy, mineralizacji filtra za pomocą stężonego kwasu azotowego(V) z dodatkiem kwasu chlorowodorowego i oznaczaniu niklu z wykorzystaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Do eliminacji interferencji metali: Fe, Co, Cr i Cu, stosowano bufor lantanowy o stężeniu lantanu 1%. Metoda umożliwia oznaczenie niklu w szerokim zakresie stężeń: 0,25–10,00 μg/ml. Stężenie charakterystyczne oznaczania niklu wyniosło 0,07 μg/ml. Granica jego oznaczalności wyniosła 0,012 μg/ml, a granica wykrywalności – 0,004 μg/ml. Średnia wartość współczynnika odzysku z filtra to 1,00.WnioskiOpracowana metoda oznaczania niklu i jego związków pozwala na selektywne oznaczanie tych substancji w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,014–0,56 mg/m³ i 0,007–0,28 mg/m³ dla próbki powietrza o objętości 720 l oraz na oznaczanie tej substancji zarówno od 1/10 do 2 wartości NDS dla obecnie obowiązującej wartości wynoszącej 0,25 mg/m³, jak i dla 2,5 raza niższego normatywu higienicznego proponowanego do roku 2025 jako wiążącej wartości dopuszczalnej w UE. Metoda spełnia wymagania zawarte w normie PN-EN 482. Med. Pr. 2021;72(3):267–281

BackgroundNickel and its compounds have been classified as carcinogenic in a regulation of the European Parliament called the CLP Regulation (Classification, Labeling and Packaging). This substance is found in industry in the production of steel and alloys, and in the production of protective coatings. In Poland, the value of the maximum allowable concentration (MAC) for nickel and its compounds, amounting to 0.25 mg/m³, will be reduced to 0.1 mg/m³. The aim of the study was to develop a selective method for the determination of nickel and its compounds in the air at workplaces, used to assess occupational exposure and compliant with the requirements for procedures of determining chemical factors in the work environment.Material and MethodsThe atomic absorption spectrometer SOLAAR M (ThermoElectron Corporation, USA) was used in the research.ResultsThe developed determination method consists in sampling nickel and its compounds contained in the air onto a membrane filter, followed by filter mineralization with concentrated acid and the determination of nickel with the use of atomic absorption spectrometry. A 1% lanthanum buffer was used to eliminate the Fe, Co, Cr and Cu interference. The method enables the determination of nickel in a wide concentration range of 0.25–10.00 μg/ml. The characteristic concentration for the determination of nickel was 0.07 μg/ml. The limit of quantification was 0.012 μg/ ml and the limit of detection was 0.004 μg/ml. The average value of the filter recovery coefficient is 1.00.ConclusionsThe developed method for the determination of nickel and its compounds allows for a selective determination of this substance in the air at workplaces in the concentration range of 0.014–0.56 mg/m³ and 0.007–0.28 mg/m³ for an air sample with a volume of 720 l. It allows for the determination of this substance from 1/10 to 2 MAC values for the current mandatory value of 0.25 mg/m³ as well as for the 2.5 times lower hygienic standard proposed to be introduced by 2025 as binding limit value in the EU. The method meets the requirements of PN-EN 482. Med Pr. 2021;72(3):267–81