Crisis del mundo contemporáneo en la ensayística de Paz: entre el soliloquio y el diálogo

W szkicu podjęta została próba powiązania głównych założeń wizji kryzysu współczesności w twórczości eseistycznej Octavio Paza z pewnymi istotnymi cechami gatunku (eseju) jako takiego. Zgodnie z przyjętą hipotezą badawczą esej jest gatunkiem szczególnie wdzięcznym, by wyrażać rozdartą świadomość okresu kryzysu. W eseistyce Paza - podstawą analizy są w tym przypadku ostatnie zbiory esejów opublikowane w latach 1990-1993 - charakterystyczna dla tej formy skłonność do autorefleksji (solilokwium) i wielopłaszczyznowego dialogu, stanowią oś całego dyskursu. Dla Paza dialog (z Absolutem, z Naturą i z Innym) jest podstawowym instrumentem przełamania kryzysowej sytuacji współczesnego świata. Zbliżenie do Prawdy (wszak jej ostateczne poznanie w rozumieniu Paza nigdy nie jest możliwe) może nastąpić tylko poprzez dialog, któremu towarzyszyć powinna autorefleksja. To stanowisko pozwala umieścić autora obok wielu innych diagnostyków naszych czasów, dla których dialog jest tak zasadą rzeczywistości jak i najskuteczniejszym sposobem jej poznania.