„Socialist postmodernism”: residential architecture in Kyiv Podil district (Ukraine)

Despite the short chronological span of the socialist era architecture heritage, it remains little investigated and under-appreciated. Given the political and cultural isolation of the Soviet Union republics and strict architectural design regulations, there was a widespread belief that architects should not use innovative trends. This article exemplifies residential quarters in the historic Podil district, designed and built in the 1970s-1980s in Kyiv. They vividly demonstrate the postmodern ideas embodied in Ukrainian architecture. Methodologically, the article bases on the Ch. Jencks definition of postmodernism and in the comparison of his ideology with the implemented Kyiv project. It states that Kyiv architects proposed not typical Soviet construction projects but international postmodern architectural solutions. It proves that, on the one hand, Ukrainian architects had perfect qualifications to draw construction projects implementing advanced world trends of the time. But on the other hand, it highlights that postmodernism in architecture did not merely confine to Western Europe and the United States but also penetrated the Iron Curtain, exemplifying innovative architectural thinking which ran contrary to the modernist paradigm.

Mimo niewielkiego dystansu chronologicznego dziedzictwo architektoniczne epoki socjalizmu wciąż pozostaje nie do końca zbadane i docenione. W wyniku istniejącej izolacji politycznej oraz kulturowej republik dawnego ZSRR, a także surowej regulacji działalności architektonicznej, ukształtowało się przekonanie, że wiodące światowe trendy w rozwoju architektury nie mogły znaleźć swego miejsca i odzwierciedlenia w architekturze oraz budownictwie w ZSRR. W niniejszym artykule na przykładzie osiedli mieszkaniowych, które zostały zaprojektowane i zbudowane w latach 1970-1980 w jednej z zabytkowych dzielnic Kijowa, Podole, pokazuje się, że aktualne w tamtym okresie idee postmodernistyczne znalazły swoje odzwierciedlenie w architekturze ukraińskiej. Stosowane w artykule metody zostały oparte na definicji postmodernizmu sformułowanej przez Ch. Jencksa oraz na jej porównaniu z projektem zrealizowanym w Kijowie. Wówczas przez kijowskich architektów zostały zaproponowane nie obiekty reprezentujące typową architekturę socjalistyczną, lecz takie rozwiązania architektoniczne, które doskonale wpisywały się w międzynarodowy kontekst postmodernistyczny. Z jednej strony świadczyło to o tym, że ukraińscy architekci potrafili tworzyć i wznosić obiekty, które w pełni odpowiadały ówczesnym trendom światowym, a z drugiej pokazywało, że postmodernizm w architekturze nie ograniczał się do krajów Europy Zachodniej i USA, lecz także przenikał przez „żelazną kurtynę” jako nowa forma myślenia architektonicznego, będąca przeciwstawieniem paradygmatu modernizmu.