Azotany w wodach podziemnych zlewni górnej Liswarty

Liswarta jest lewobrzeżnym dopływem Warty. Chemizm wód podziemnych w zlewni górnej Liswarty jest kształtowany w wyniku czynników naturalnych oraz czynników antropogenicznych. W zakresie czynników naturalnych główny wpływ na jakość wód podziemnych ma litologia utworów strefy aeracji i saturacji oraz zróżnicowanie warunków oksydacyjno-redukcyjnych w zasięgu krążenia wód. Pogarszająca się jakość wód podziemnych na omawianym obszarze jest związana z wpływem czynników antropogenicznych - uwalnianiem i migracją azotanów z powierzchniowych ognisk zanieczyszczeń związanych z uprawą i nawożeniem gleb oraz hodowlą zwierząt, a także działalnością socjalno-bytową w obrębie obszarów wiejskich. Ważnym czynnikiem wpływającym na jakość wód są przemiany hydrogeochemiczne w warunkach poboru wód. Oceny chemizmu oraz jakości wód podziemnych poziomu czwartorzędowego w obrębie zlewni górnej Liswarty dokonano na podstawie wyników kilkudziesięciu dostępnych analiz chemicznych. Na ich podstawie stwierdzono, że wody podziemne w obszarze badań należą do wód: wielojonowych, słodkich, o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego (pH mieści się w zakresie 5,35-9,56). Mineralizacja tych wód sięga do 672,35 mg/l, średnio wynosi 295,36 mg/l.W badanych wodach zaznaczają się podwyższone stężenia azotanów, siarczanów i niekiedy chlorków, które są wskaźnikiem antropogenicznych zanieczyszczeń. Stężenia azotanów w wodach podziemnych sięgają 189,00 mg/l, a zawartość siarczanów w omawianych wodach wynosi od 5,47 do 178,00 mg/l. Mozaikowy rozkład stężeń azotanów w wodach podziemnych może świadczyć o lokalnym zanieczyszczeniu pojedynczych ujęć, jak również może być związany z początkiem zmian antropogenicznych. Zróżnicowany rozkład stężeń azotanów w poszczególnych studniach i otworach badawczych, zwłaszcza na terenach wiejskich, należy wiązać z zagospodarowaniem terenu.

The upper Liswarta River basin is situated in the drainage area of the Warta River. The chemical composition of groundwater in the investigated area is the result of natural and anthropogenic factors. Lithology of the aeration and saturation zones and the differentiation of oxidation-reduction conditions along the path of water circulation have the main influence on groundwater quality. The worsening quality of groundwater in the area of the upper Liswarta River basin is due to the influence of anthropogenic factors including the leaching migration of nitrates from surface contamination spots as a result of soil cultivation and fertilisation, animal farming and social-living activities within rural areas. An important factor influencing the water quality is hydrogeochemical changes in water consumption conditions. The assessments of groundwater chemistry and quality of the Quaternary aquifer within the upper Liswarta River basin were determined from the results of 74 chemical analyses. The study results indicate that groundwater in the area is represented by multi-ion fresh waters, slightly acid to slightly basic (pH values range from 5.35 to 9.56). The TDS of these waters reaches up to 672.35 mg/l, with average of 295.36 mg/1. The tested waters show the presence of increased concentrations of nitrates, sulfates, and sometimes chlorides, which are the indicators of anthropogenic contaminations. Nitrate concentrations in the groundwaters are up to 189.00 mg/1, and the content of sulfates ranges from 5.47 to 178.00 mg/l. The mosaic concentration distribution of nitrates in groundwater can suggest local contamination of single water intakes. The differentiated distribution of the nitrates concentration in some wells and observation boreholes, especially in rural area, is probably related the type of land use and land development.