Poszukiwanie złóż zakrytych i ukrytych – polska specjalność : osiągnięcia i perspektywy

Bezpieczeństwo surowcowe staje się jednym z podstawowych problemów Unii Europejskiej. Stopień poznania budowy geologicznej stwarza nikłe szanse rozpoznania nowych złóż odkrytych. Prace poszukiwawcze powinny dotyczyć zatem złóż zakrytych i ukrytych. Systematyczne poszukiwania złóż kopalin prowadzone były początkowo w ramach planowej działalności Państwowego Instytutu Geologicznego w znanych obszarach występowania złóż. Na możliwość odkrycia w Polsce złóż zakrytych i ukrytych zwrócono uwagę na podstawie analizy wyników regionalnych badań geologicznych. Ich poszukiwania prowadzone przy wykorzystaniu metod geofizycznych i wierceń doprowadziły do odkrycia znaczących złóż, w tym o randze światowej: węgla kamiennego (LZW), rud miedzi, siarki, rud V–Ti–Fe. Na szczególną uwagę i podkreślenie zasługuje znaczenie analizy wyników badań geologicznych i formułowania na tej podstawie poglądów odnośnie możliwych modeli złóż. Obszarami perspektywicznymi dla występowania złóż zakrytych są Sudety (uranu w metasomatytach alkalicznych i śródgranitowych, metasomatycznych cyny, grejzenowych wolframu, pirytowych miedzi, „orogenicznych” Au), północno-wschodnie obrzeżenie GZW (złoża porfirowe Mo–W–Cu i skarnowe), obrzeżenie masywu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich (złoża piaskowcowe Pb). Niezbędne są bardziej szczegółowe badania podstawowe bloku przedsudeckiego oraz Sudetów wschodnich pod okrywą mezo-kenozoiczną (perspektywiczne dla złóż pirytowych Cu–Zn–Pb). Istnieje potrzeba rewizji oceny perspektywiczności Karpat (możliwość występowania złóż pofirowych Cu, niskotemperaturowych złóż Au). Znaczna głębokość występowania podłoża prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej powoduje, że jest ono na razie mało atrakcyjne dla poszukiwań. Poznanie bazy surowcowej jest jednym z elementów badań budowy geologicznej kraju. Prace poszukiwawcze rekonesansowe i wstępne powinny być finansowane ze środków publicznych. Ich wyniki powinny stanowić podstawę dla ich kontynuacji (poszukiwań szczegółowych i rozpoznawania złóż) przez indywidualnych inwestorów.

Security of supply of mineral commodities is the basic concern of European Union. The present knowledge of geology makes low possibilities of discovery new deposits by grassroots prospecting. Prospecting of concealed and hidden deposits should be the main target. Systematic prospecting for mineral deposits were realized by Polish Geological Institute. The areas of occurrence of known mineral deposits were successfully investigated. Detailed analysis of geological data allow to start prospecting for concealed and hidden deposits with the use of geophysical methods and drilling, which were reworded by discoveries of eminent deposits of coal (Lublin basin), copper ore, sulphur, V–Ti–Fe and Mo–W–Cu. The conceptual basis for prospecting (geological backgrounds and proper choice of expected deposit model) is the most important. The areas promising for prospecting for new hidden or concealed deposits are Sudetic Mts. (metasomatic and intragranitic uranium, metasomatic Sn, W greisen, SEDEX Cu), NE border zone of Upper Silesia Block (porphyry and skarn Mo–W–Cu),border zone of the Holy Cross Mts. (sandstone-hosted Pb). The more detailed basic geological investigation is necessary in Fore-Sudetic block and Eastern Sudetes, under Meso-Cenozoic cover (possible occurrence of Cu–Zn–Pb SEDEX deposits). The possibilities of occurrence of ore deposits in the Carpathian Mts. should be revised (porphyry Cu, epithermal Au). The basement of East-European Platform is not recently interesting for prospecting due to deep setting.