Uwagi o monitoringu wód podziemnych dla składowisk odpadów komunalnych

Realizowany w Polsce na podstawie aktualnych uwarunkowań prawnych monitoring wód podziemnych dla licznych składowisk odpadów komunalnych jest kontrowersyjny a jego wiarygodność często kwestionowana. W niniejszym artykule krytycznie ustosunkowano się do samego rozporządzenia regulującego monitoring składowisk (Dz.U. Nr 220, poz. 1858 z 2002 roku), jak i jego wprowadzania w życie. Poddano w wątpliwość konieczność wykonywania niektórych badań monitoringowych, w tym: pomiarów wysokości opadu przez 30 lat po zamknięciu składowiska, wykonywanie w wodach podziemnych systematycznych oznaczeń sumy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Przedstawiono także istotne problemy z uzyskaniem reprezentatywnych i wiarygodnych wyników badań monitoringowych realizowanych dla tych składowisk. Szczególną uwagę zwrócono na problematykę reprezentatywności przestrzennej i czasowej pobranych próbek wody oraz związaną z tym lokalizacją piezometrów, ich liczbą, konstrukcją a także metodyką i zakresem badań fizykochemicznych, łącznie z ich interpretacją. Stwierdzono, iż podstawową przyczyną powstawania mało reprezentatywnych sieci obserwacyjnych jest słabe rozpoznanie układu hydrodynamicznego na etapie projektowania sieci obserwacyjnej, brak precyzyjnych danych o gradientach pionowych oraz zła konstrukcja samych piezometrów i nieuwzględnianie niejednorodności pola hydrogeochemicznego. Problematyczna wiarygodność i reprezentatywność uzyskiwanych wyników badań wynika także z licznych błędów związanych z poszczególnymi etapami badań monitoringowych oraz częstego braku nadzoru merytorycznego nad tymi badaniami i późniejszej merytorycznej weryfikacji raportów.

Performed on the base of current legal regulations groundwater quality monitoring for numerous communal landfills in Poland is controversial and its reliability is questionable. Critical comments on the guidelines regulating landfills monitoring and they implementation in Poland have been presented in this paper. Questionable are obligatory measurements of the precipitation (daily for 30 years after landfill closure) and systematic obligatory investigations of the sum of the polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs). Very important problems related to gaining of the representative and reliable data from landfills monitoring have been also presented. Particular attention has been paid to problems of spatial and time representativeness of samples related to piezometers location, number and construction, and also to applied methodology, range of investigations and finally to data interpretation. The principal reasons of the establishment of nonrepresentative monitoring networks are: poor knowledge about site hydrogeology, lack of precise data about vertical gradients, improper construction of piezometers and not taking contaminant heterogeneity into consideration. The reasons of problematic reliability and representativeness of monitoring data are also: numerous mistakes made at all stages of monitoring program, frequent lack of essential inspection (supervision) of investigations, and lack of final report control.