Antropogeniczne zmiany rzeźby na terenach górniczych Starego Zagłębia Miedziowego (synklinorium północnosudeckie) w świetle analiz geomorfometrycznych NMT LiDAR i danych archiwalnych

O ile parametry złożowe, historia oraz techniki eksploatacji cechsztyńskich złóż rud miedzi w synklinorium północnosudeckim były przedmiotem licznych opracowań, zagadnieniu przekształceń rzeźby terenu na obszarze tzw. Starego Zagłębia Miedziowego nie poświęcono jak dotąd szczególnej uwagi. Niniejsza praca ma na celu uzupełnienie tej luki. W artykule opisano morfologię i przeprowadzono szczegółowe analizy geomorfometryczne form pogórniczych związanych bezpośrednio z eksploatacją rud miedzi i składowaniem odpadów poeksploatacyjnych na obszarze Zagłębia. W analizie i opisie form powierzchni wykorzystano dane archiwalne, ale przede wszystkim nowe metody i możliwości związane z przetwarzaniem wysokorozdzielczych numerycznych modeli terenu (NMT LiDAR – ang. Light Detection and Ranging), które są uznawane obecnie za najwierniejsze i najdokładniejsze odwzorowanie powierzchni ziemi dostępne w formie numerycznej. Na obszarze badań wyróżniono i opisano następujące antropogeniczne formy rzeźby: wielkoskalowe deformacje powierzchni terenu (niecki osiadań i zapadliska), małoskalowe deformacje powierzchni terenu (pingi), kamieniołomy oraz formy związane ze składowaniem produktów ubocznych wydobycia i przeróbki rud miedzi – zbiorniki odpadów poflotacyjnych i hałdy. Wieloaspektowe podejście badawcze pozwoliło m.in. na zobrazowanie rozkładu przestrzennego form, oszacowanie parametrów wolumetrycznych, a także wytypowanie perspektyw rekultywacji i ochrony niektórych obiektów.

While the history, techniques of exploitation and deposit parameters of the copper ores in the North-Sudetic Synclinorium have been the subject of numerous investigations, the transformations of the terrain in the so-called “Old Copper Basin” (Lower Silesia, SW Poland) have not been analysed in detail before. This paper is intended to complement this gap. The authors present the results of the detailed geomorphometric analysis of the post-mining forms related directly to the copper mining. The LiDAR-based, high-resolution Digital Terrain Models (DTMs), which have been used in the analysis and description of the landforms, are currently considered as the most accurate and precise 3D-spatial data available in the numerical form. The following anthropogenic forms are distinguished in the study area: large- and small-scale ground deformations (depressions and small sinkholes), abandoned quarries, and forms associated with the exploitation and storage of the flotation wastes – post-flotation tailings and dumps. Our investigations have allowed visualization of the spatial distribution of the forms, estimation of their total volume as well as perspectives of their reclamation and protection.